...razem z latem czeka rzeka, razem z rzeką czeka las… Śpiewałam tę piosenkę przed wieloma laty z dużym zapałam:

Gdy szukasz Boga popatrz na kwiaty, popatrz na góry i ciemny las.
Z każdej wędrówki wrócisz bogatym i nową treścią wypełnisz swój czas.
Bo cały świat jest pełen śladów Boga i każda rzecz zawiera jego myśl.
Wspaniały szczyt, błotnista, wiejska droga, to Jego znak, który zostawił ci.

Na szkolne podwórka wrócił gwar, śmiech, harmider. Grupy uczniów można spotkać na dworcach kolejowych, na parkingach przy autobusach, zalecono bowiem spotkania integracyjne. Wiadomo już, że relacje międzyludzkie, ograniczone przez zdalne nauczanie, są najtrudniejsze do nadrobienia.

Wielu uczniom ciężko było wracać do szkoły. Przywykli do wstawania w ostatniej chwili, bez potrzeby ubierania się, czesania, robienia makijażu . Kłopoty z połączeniem zawsze można usprawiedliwić brakiem dostępu do internetu, zawodnym sprzętem. Pokazywać się nie trzeba, bo np. zepsuła się kamerka. Tłumaczeń było mnóstwo. I już gołym okiem widać, ale i słychać, że pojawią się nowe problemy dla szkolnych pedagogów i psychologów.

W głąb oceanu

Możliwości, jakie daje obecnie precyzyjny sprzęt, pozwalają zaglądać tam, gdzie wzrok dotąd nie sięgał. Sondowanie głębin zaowocowało odkryciem nieznanych gatunków flory i fauny.  „Nie ma zwierząt brzydkich”, pouczała nas prelegentka podczas zajęć w ramach zielonej szkoły, kiedy krzywiliśmy się na widok niektórych nieznanych wcześniej stworzeń, głównie ryb, bo ich dotyczyła jej opowieść. Trudno się zgodzić, bo i kolory odpychające, i pysk jakoś mało przyjazny. W oceanarium w Gdyni też niektóre ryby denne budziły odrazę. Ale może warto posłuchać podpowiedzi, poznać, zrozumieć i wtedy wszystko wydaje się ładniejsze.

Smutno, że dopiero śmierć otwiera potrzebę bliższego poznania.

Siedział wiele lat obok. Mówił, nawet prezentował, ale nigdy nie opowiadał o sobie, o swojej drodze do orderów, zaszczytów. Uznanie, podziw były z boku, jakby niepotrzebny dodatek.

Wiele spraw dzieje się tak, jak śpiewał Czesław Niemen w piosence: Gdzieś obok nas życia nurt. Obok nas świateł blask, miasta rytm,gwar i szum. Obok nas płynie tłum, obok nas tyle zmian niesie czas, dzieje się tyle spraw.

Historię i obyczaje zakonów katolickich znam słabo. Nie bardzo wiem, czym się zajmują poszczególne zgromadzenia zakonne, nie odróżniam ich strojów, poza tymi, które czasami widuję na ulicy. Franciszkanie działają aktywnie, w różny sposób wspierając wiernych, np. pomagają w nauce uczniom czy prowadzą istniejącą już od wielu lat Akademię Wiedzy. „Chłopcy” z prenowicjatu, jak mówi o nich znajoma polonistka, która ma z nimi zajęcia, też podejmują różne aktywności, w zależności od składu osobowego, podczas trwającej rok nauki. Potem zostają zakonnikami, albo i nie, bo ten roczny czas ma sprawdzić, czy tego faktycznie chcą.

Autor opasłej książki* próbuje zebrać wszystkie najważniejsze zdarzenia, jakie tworzą historię miasta absolutnie niezwykłego. Centrum kultów, cel pielgrzymek, wycieczek, miejsce spotkań, ale i handlu, pracy, nauki, gdzie można się zgubić, ale i odnaleźć to, co najważniejsze. Jerozolima.

* Simon Sebag Montefiore, Jerozolima. Biografia

Kolejna wiosna.

Szczepimy się.

Oni nie. On też nie. Dlaczego? A kto to wie?

Wybieramy szczepionkę.

Ty jaką? Tę? A dlaczego? Ja fatalnie się po niej czułem, męczyłem się dwa dni. Ale w sumie wolę dwa dni niż przechorować w szpitalu tego wstrętnego wirusa. A Ty?

Takie przed laty nie pojawiały mi się, a może nie miałam odwagi ich postawić, a może mnie to nie interesowało? Ewangelie wystarczały jako „tak i amen”.

Pani, która miała z nami zajęcia z literatury staropolskiej, bardzo była krytyczna wobec tych studentów, którzy nie znali Biblii. Ja zaś byłam krytyczna, kiedy mi kazała czytać staropolskie teksty, w których było wiele zmyśleń, bajkowości, gdy próbowano dociec, jaki był Jezus jako dziecko, jakim był chłopcem. Zacytuję jedną opowieść z „Rozmyślań przemyskich” (połowa XV wieku).

A to można  marzyć? Po co pytać,
skoro nie można zabronić myślom
podróżowania przez czasy i przestrzenie?

Często i z różnymi sytuacjami kojarzą mi się błyskotliwe wiersze dawnych poetów adresowane niby dla dzieci. Ale czy rzeczywiście tylko dla milusińskich były pisane?

Poczytajmy. Pięknie interpretuje takie teksty Zbigniew Zborowski, aktor. Kto zna jego głos, może sobie wyobrazić, jak on by przeczytał poniższy wiersz.

Lubię tę piosenkę Kuby Sienkiewicza, a taka opinia, usłyszana niedawno w opozycji do zachwytów lasem, przyrodą, uświadomiła mi, że mogę ją uważać też za moją. Choć dla pełnej uczciwości muszę dodać, że do codziennego życia lubię małe miasta, w dużych natomiast chętnie bywam od czasu do czasu. Ale zachwyca mnie wtedy anonimowość, możliwość gapienia się na ludzi, na ich zachowania, sposób chodzenia, gesty i w co są ubrani, słuchanie rozmów w tramwaju, na deptaku, w parku. Podziwiam nowoczesne drogi, rozjazdy, całą myśl inżynierską, która pozwala żyć w blokach, korzystać z dróg, czasami tak zapętlonych, że podziw budzi, jak te auta docierają do celu, nie wpadając ustawicznie na siebie. Miasta zrobiły się ładne, pojawiły się strefy zieleni z miejscami do aktywnej rekreacji, nowoczesne place zabaw dla dzieci, a nawet psów.

Krzysiu,

nasi synowie w tym roku kończą 33 lata. Mojemu brakuje dokładnie pół roku, Twój właśnie teraz osiągnie taki wiek, jak ten stojący przed Piłatem, Herodem, Faryzeuszami oraz gromadą uczniów, wiernych słuchaczy, kobiet, ale i tych, którzy zaraz zaczną krzyczeć: „Ukrzyżuj go”.

Takich mamy dorosłych synów, a przecież jeszcze niedawno buntowali się, chodzili swoimi drogami, szukali własnego miejsca w życiu. Dobrzy koledzy. Teraz mężowie, ojcowie, zaczynają przeżywać pierwsze rodzicielskie niepokoje. Tacy młodzi.

Najważniejszym świętem wiosennym dla Żydów był Pascha. Należało się przygotować, wtedy w Egipcie szczególne, ale i potem, zgodnie z nakazem danym Mojżeszowi.

Najważniejszym świętem chrześcijańskim jest Wielkanoc, z dniem Zmartwychwstania.

Czas poprzedzony oczekiwaniem, rekolekcje, czy jak byśmy go nie nazwali, jest po to, by przypomnieć sobie życie, misję, dzieło, należycie uczcić Zmartwychwstałego.

„Albowiem nie jest Bóg niesprawiedliwy, aby zapomniał o pracy waszej i pracowitej miłości, którą pokazaliście imieniu Jego, gdy służyliście świętym” Hebr. 6:10

Drogi Adamie.

Nie napisałam listu, który zaczęłabym prawdopodobnie tak zwyczajnie. Nie zadzwoniłam, choć mnie wiele razy do tego zachęcano. Nie zajrzałam też już dawno do pudła z listami, gdzie mam kilka także od Ciebie. Pamiętam jedynie, że zawierają słowa „w czas powiedziane”.

Zmarł.

Przegrał walkę.

Taki młody, jeszcze tyle przed nim.

Terapia nie pomaga.

Przegrywa z rakiem, ma piątkę dzieci...

Zmarła Irit Amiel. We śnie, uspokojona widokiem nowo narodzonego prawnuka. Znana i w Polsce izraelska pisarka miała prawie 90 lat.

Przeżyła szczęśliwe dzieciństwo w zamożnej częstochowskiej rodzinie. Potem przyszło rozstanie z rodzicami, kiedy to ojciec wypchnął ją, ośmioletnią dziewczynkę, z getta na częstochowską ulicę, by chociaż ona ocalała.

Dosyć sceptycznie otwierałam pierwsze rozdziały Genesis, wskazane przez inicjatorów tej społecznej aktywności, ale dość szybko znalazłam radość we wspólnym czytaniu. Przyjemność daje wymiana bieżących spostrzeżeń, co pozwala zwrócić uwagę na szczegóły, które samemu łatwo przeoczyć. Biblię czytamy w polskiej wersji programu proponowanego przez Bible Project i Read Scripture. Na każdy dzień przewidziano kilka kolejnych rozdziałów i jeden Psalm. Przewiduje się, że Księgę Psalmów przeczytamy trzy razy. To znaczy przeczytają Ci, którzy wytrwają.

*

Biegnie dziewczynka.
Włosy ma wiatrem rozwiane:
Nadziejko, nie tak szybko!

Bardzo podoba mi się zdanie Umberto Eco, że „książek nie kupuje się po to, żeby je przeczytać, ale żeby je mieć”. Kiedy ustawiałam na półce kazania Carla Hegensicka, ciekawe, nowoczesne, marzyłam, by mieć rozważania bliskich mi kaznodziejów, z którymi rosłam, dojrzewałam w życiu z Panem Bogiem. I teraz z ogromnym wzruszeniem i radością, a nawet swoistą dumą, trzymam w dłoni książkę przygotowaną przez Daniela Kaletę: „Rabbi Jeszua Ha-Nocri – Przykazania na każdy dzień roku”.

* * *

„W moim domu jest wiele mieszkań”
I tego się trzymam.
Rozumiem,
pałac poza chmurami jest jeden.

Gadulstwo może być przekleństwem. Sama siedzę z głupią miną, gdy ONA, ON zaczynają swoje zawsze przydługie opowieści. Z wątpliwościami biorę do ręki kolejną książkę mającą powyżej 600 stron, a dużo takich w księgarniach. Łatwość pisania, zwłaszcza młodych pisarzy, sprawia, że książki zrobiły się bardzo grube. Z powodów finansowych nie wydaje się ich w kilku tomach, a to chociaż ułatwiało czytanie.

Przysłuchiwałam się ostatnio rozmowie zatroskanych rodziców o skutkach zdalnego nauczania, zamknięcia dzieci w domach bez kontaktu z rówieśnikami. My, dorośli, spotykamy się w różnych konfiguracjach, coraz częściej międzynarodowych, rozmawiamy, słuchamy ‒ nawet atrakcyjna oprawa muzyczna jest możliwa, czerpiemy z tego radość. Ale co z nastolatkami? Małe dzieci można zarazić konsekwencją.

Kończy się dziwny rok. Nie takiego się spodziewaliśmy. Niezbyt poważnie potraktowali zagrożenie nasi politycy. Oszukali nas? A jakie to ma znaczenie w obliczu śmierci, tragedii, strachu, który wraca razem z kolejną porcją złych wiadomości, perspektywą szczepień. Jakie będą skutki? Jakie grożą powikłania? Lepiej lżej przechorować czy ciężko, ale nabyć większą odporność?

Męczy najbardziej ciągły szum informacyjny. Trudno rozeznać, po której stronie jest prawda, a przecież nie da się żyć obok ważnych spraw, trudnych problemów. 

Już w listopadzie, przez brak słońca, robi się depresyjnie, a grudzień ‒ z najkrótszymi dniami w roku ‒ tylko ten stan pogłębia. Jeśli dni są słoneczne albo drzewa, trawniki ubrane są śniegiem, wszystko nieco jaśnieje, ale to i tak zwykle trudny, smutny czas. Do tego złe wiadomości: pandemia nie odpuszcza, umierają bliscy i ci, znani jedynie z ekranów i monitorów; nie wiadomo, kiedy będzie można pójść na basen, do kina.

„Po zabawach swych poznane bywa i dziecię” (Przypowieści Salomonowe 20:11)

Wciąż zdumiewa mnie uniwersalność i aktualność tych starych zapisów.

Obrazek pierwszy. Na kolanach mamy siedzi mała dziewczynka. Mama śpiewa o chłopcu, który nie widzi słońca ani swojej matki. Płaczą obie, bo to smutna piosenka. Lubię melodyjne, tęskne piosenki.

Obrazek drugi. Mała dziewczynka słucha radia. Jakieś audycje, słuchowiska, pierwsze listy przebojów. Nuci wiele piosenek. Gdy wraca ze sklepu, z radioodbiornika sąsiadów dociera do niej znajoma melodia, biegnie więc do domu, by usłyszeć każdy dźwięk. To „Anna Maria” Czerwonych Gitar porusza mnie tak bardzo.

„Wszak Bóg mówi i raz i drugi, a człowiek tego nie uważa. We śnie  w widzeniu nocnem, gdy twardy sen przypada na ludzie gdy śpią ma łożu: tedy otwiera ucho ludzkie, a to, czem ich ćwiczy, pieczętuje” (Hiob 33:14-16)

Na pytanie, które padło podczas wspólnego czytania tej księgi: „Czy obecnie Bóg też przemawia do człowieka przez sny?”, żachnęłam się: Teraz nie śnimy jak niegdyś Boży ludzie.

Paweł? – Nie ma.
Maria? – Nieobecna.
Adolf? – Odszedł.
Genowefa? – Zmarła.
Dosyć.
Nie wiem, nie pamiętam,
nie chcę wiedzieć,
nie chcę pytać:
dlaczego?
czemu akurat teraz?
kto jeszcze? kto za młody na śmierć?

Niczym się nie wyróżnia.
Zadbany, wokół pełne kwiatów ciekawe rabaty.
Ładne korytarze, przyjemne dekoracje
i też kwiaty, obrazy, schludne pokoje,
półki, pamiątki, zdjęcia, szafki kryjące tajemnice, bo
na paru metrach musi zmieścić się dotychczasowe życie.

Nad Katowicami świeciło słońce. Na szkolnym boisku hałasowała gromada dzieci, trwały jakieś zajęcia sportowe, inna grupa uczniów wracała do szkoły, może w parku zbierali kasztany i żołędzie albo kolorowe liście na jesienne dekoracje. Spacerowałam z moim roczniakiem i przyglądałam się ładnemu miastu. Pachnie jesienią, tą polską, złotą. Zmieniło się to miasto, otoczone niedawno jeszcze kopalniami, hutami. Niewiele zostało obskurnych familoków, za to dużo jest nowych bloków, biurowców, skwerów i placów zabaw.

Odwiedziły nas dzieci. W ramach szukania sposobu na radosne spędzanie czasu poszliśmy na plac zabaw przy jednej ze szkół. Profesjonalny, nowoczesny, bezpieczny. Nie pomyślano tylko, że latem będzie to „patelnia”, bo wszystkie drzewa usunięto, by życia sprzątaczek nie utrudniły opadające liście, owoce. Zadaszenia jakiegokolwiek brak. Ale wieczorami czy w pochmurne dni to jest bardzo przyjemne miejsce.

„Bo ja jestem, proszę pana, na zakręcie” – śpiewała, albo raczej recytowała w popularnej piosence Krystyna Janda.

„Gdybym wtedy zrobił to czy tamto, byłbym dzisiaj innym człowiekiem”. Takie stwierdzenie słyszałam wiele razy. I ja stawałam na rozstaju dróg bądź na ostrym zakręcie, gdzie zupełnie nie było widać, co może się zdarzyć, albo nie chciałam znać konsekwencji.

„Podnoście głowy wasze”

Trudny czas. Smutna tegoroczna jesień. Jeszcze deszcz, który niszczy uprawy, zalewa piwnice, jeszcze wiatr, który pustoszy, pozbawia dachu nad głową. To lokalnie, a na świecie? Niepokój, strach, pandemia zbiera żniwo. Sprawdzają się prognozy, że jesienią będzie gorzej.

Scenka autobusowa. Gdzieś za plecami…

Dziewczynka jęczy, że chce usiąść, tam, koło kierowcy. Kolorową taśmą oddzielone jest to miejsce od reszty autobusu. „Jeszcze nie wolno, jest przecież  pandemia”, tłumaczy cierpliwie mama. „Załóż  maseczkę”. Dziewczynka w końcu siada, bo na kolejnym przystanku zwolniło się miejsce.  Mama wcześniej nieśmiało proponuje jakiejś pani, by może usiadła, ale ta zdecydowanie odmawia: „Dziękuję, postoję!”. „Daj notesik, daj kredkę, nie tę, tę czarną, no dobrze, tę też zostaw”. I tak cały czas, rozkapryszonym głosikiem, żąda czegoś od cierpliwej mamy. W końcu i mama siada, gdy robi się wolne miejsce, ale kiedy tylko dostrzega starszego pana, wstaje. Wreszcie widzę dziewczynkę i jej mamę – młoda kobieta, zmęczone oczy. Mała jest tylko nadpobudliwa czy może chora? Nie wiem. Nie zmienia to faktu, że bardzo mnie zdenerwowała ta pełna pretensji, życzeniowa postawa dziecka.

Drogi czytelniku.

Jeśli będziesz w Niemczech - w Westfalii, niedaleko Rietbergu, zachęcam, zajrzyj tam. To urocze miasteczko, pełne ciekawych pamiątek historii, ale i atrakcji turystycznych. Mnie szczególnie zaciekawiła wioska biblijna, Bibelsdorf. Jest poza miastem, bo mądrze i pomysłowo wykorzystano niskie budynki dawnych miejskich wodociągów. Obiekty pomalowane zostały na żółto. W wielu miejscach na drodze zwiedzania znajdują się rzeźby miejscowego artysty, tworzone z metalu, przedstawiające różne sceny biblijne, jak Józef z Marią na osiołku, Dawid i Goliat, objuczony wielbłąd. Tworzy to namiastkę atmosfery „ziemi świętej”. 

Książka Antoine’a de Saint-Exupéry’ego „Mały Książę” była wieczorną lekturą mojego wnuka podczas krótkiego pobytu w domu dziadków. Mama czytała mu początek, ale przed wyjazdem chciał koniecznie poznać całą książeczkę, prosił więc, by mu przeczytać do końca. Zawsze chętnie mu czytam, zwłaszcza że już niedługo będzie to robił samodzielnie. Ale nie spodziewałam się, że ta pozornie dobrze mi znana książeczka z przyjemnymi ilustracjami wywoła u mnie takie wzruszenie, że z trudem będę mogła wydobyć z siebie głos.

A nie, mój nie poradzi sobie sam, kupił zbyt szybkie auto,
tak łatwo ulega pokusie – dojadę szybciej, szybciej…
A mój jest spokojniejszy, ale będzie wielka burza,
beze mnie może nie przejechać.

Poucza mnie mędrzec: „Nie mów: «Jak się to dzieje, że dawne dni były lepsze niż obecne?» – bo nieroztropnie o to się pytasz”. Były inne. Ale z jakim przekonaniem śpiewaliśmy: „Ja nie narzekam, chociaż wiele tu nie mam, izdebkę małą i więcej nic, ale w wieczności, w mej Ojczyźnie niebieskiej, będę mieć pałac, co złotem lśni”. Śpiewaliśmy z porozumiewawczym uśmiechem – a któż tak dzisiaj skromnie żyje? Może i autor słów żył dostatnio, ale marzył o skromnym życiu, by kiedyś mieć ów pałac „w górze”.

Jak w wierszyku recytowanym przed laty przez dzieci: „już lato jest w pełni i zboże już szumi na łanie (…) od Ciebie to wszystko jest, Panie”. Właściwie ten czas jakoś szybko się skończył, na polach leżą już kształtne bele słomy, ale jeszcze pachnie świeżo zżętą pszenicą.

Tę piosenkę, by wziąć do ręki kamyk zielony i ruszyć w drogę, przed laty często śpiewałam, bo i częściej jeździłam pociągami, busami. Dziś szybciej i łatwiej jest samochodem, choć lubię tak od czasu do czasu poczuć smak podróżowania z ludźmi. Lubię oglądać krajobraz za oknem, przysłuchiwać się rozmowom, lubię też pociągowe konwersacje. A języki rozkręcają się, kiedy zaczyna coś pasażerów wyrywać z drzemki lub smartfonowej zabawy.

Pobieżne czytanie księgi Hioba wywołuje konsternację – to przecież prawie w kółko o tym samym – cierpienie, rozpacz, bunt, próby pocieszania. Dopiero głębsza analiza trudnego, poetyckiego tekstu odsłania piękno tego swoistego dramatu. Podział na role pomaga w zrozumieniu przesłania. Do tego gdy dodamy refleksje filozoficzne, opisy powstawania świata, zasady jego funkcjonowania, analizę piękna, harmonii Boskiego stworzenia, księga otwiera przed nami kolejne wtajemniczenia. Powtórzenia nie ułatwiają rozumienia treści, ale wzmacniają przekaz. Podobny zabieg spotykamy w innych księgach Biblii, chociażby w Psalmie 136. Nużące wydaję się powtórzenie: „albowiem na wieki miłosierdzie Jego”. Ale gdy ten psalm wysłuchamy w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego, to widać sens takiej formuły: „Bo Pańskie dobrodziejstwa na czas wieczny stoją”,  „Bo swemu miłosierdziu kresu nie postawił”; ”Jego dobrodziejstwa są i będą wieczne”; „Bo wiecznej łaski Pańskiej lata nie przemogą”. Efekt końcowy dla czytającego jest podobny – przeświadczenie o wyjątkowości Bożych błogosławieństw.

Życiem dla mnie Jezus? Jakim życiem?

Przyglądam się od lat temu, co robił Jeszua, jak rozmawiał, jak słuchał, kogo i w jaki sposób pocieszał, kim nie gardził, kogo zachęcał, komu dawał szansę – opętanym, cudzołożnicy, pogubionym synom. Bezlitosny wobec fałszu faryzeuszy, skupiony na rozmowie z odrzuconymi, z Samarytanką.

Można i tak nazwać okienka, które pojawiają się na ekranie, gdy kliknie się join a meeting, otwierając Zoom lub jakiś inny program do komunikowania się online. To nowa wersja spotkań religijnych, konferencji w szkole, lekcji z uczniami i rozmów towarzyskich. Wcześniej znaliśmy  Skype’a, ale ten nie daje takich możliwości. Uczestniczyłam już w dość licznych spotkaniach, trochę podekscytowana nowością. Choć można tylko po prostu się włączyć i być, słuchać.

Mówią, że takiej idealnej nie ma, pragnę więc tego, czego nie ma. Mówią, że zawsze jakiś dźwięk słychać, pragnę więc takie dźwięki słyszeć. Jak ten głos do Eliasza, „cichy i wolny”, ale i ta cisza, gdy umilkli śpiewacy, kapłani i Salomon modli się po raz pierwszy w wybudowanej świątyni. „I stało się, gdy jednostajnie trąbili, i śpiewali, i wydawali jednaki głos, chwaląc i sławiąc Pana: i gdy podnosili głos na trąbach, i na cymbałach, i na innych instrumentach muzycznych, i chwalili Pana, że dobry, że na wieki miłosierdzie jego, tedy dom on napełniony jest obłokiem, to jest dom Pański. Tak iż się nie mogli kapłani ostać. (...) Tedy rzekł Salomon: Pan powiedział, iż mieszkać miał we mgle, a jam zbudował dom na mieszkanie Tobie, o Panie. (...) A obróciwszy król oblicze swe błogosławił wszystkiemu zgromadzeniu Izraelskiemu, a wszystko zgromadzenie Izraelskie stało (2 Kronik 5:13; 6:1,3 BGd). Zapadła cisza. Salomon się modlił. Uroczystość trwała siedem dni.

„Gdzie jest Duch Pański, tam i wolność” – 2 Kor. 3:17

Im więcej wolności, tym więcej odpowiedzialności – mawiał często mój dyrektor podczas oficjalnych uroczystości szkolnych. Może to jest cytat, a może suma różnych refleksji. Nie będę dociekać, ale sformułowanie wydaje mi się trafne.

„Gdzie byłeś, gdy zakładałem ziemię? Powiedz, jeśli wiesz i rozumiesz” (Hioba 38:4 BW). To pytanie, postawione setki lat temu Hiobowi, dzisiaj wciąż brzmi aktualnie, choć wydaje się, że tak dużo wie współczesna nauka. Ale ja wciąż tak wielu spraw dotyczących działania naszego świata nie rozumiem.

„Nie ma bowiem nic ukrytego, co by nie miało być ujawnione, ani nic tajemnego, co by nie miało być poznane i nie miało wyjść na jaw” (Ew. Łukasza 8:17 BW). Kiedyś niepokoiło mnie to zdanie. Czyli nie mogę mieć żadnych tajemnic, nic tylko mojego, własnego? I doczekałam czasów, kiedy jest wręcz potrzeba opowiadania o sekretnych sprawach, myślach, marzeniach. Wystarczy zobaczyć, jak dobrze sprzedają się biografie, bardzo osobiste opowieści, zapisy rozmów. Na portalach społecznościowych też „wszystko na sprzedaż”. To już budzi czasami mój niesmak.

Katarzyna Zimmerer, Kronika zamordowanego świata. Żydzi w Krakowie w czasie okupacji niemieckiej. Książka została wydana przez Wydawnictwo Literackie w 2017 roku. Gruba, więc choć sporo dobrych opinii o niej słyszałam, sięgając, postanowiłam jedynie przejrzeć.

Ale takiego tekstu nie da się tylko przejrzeć. Może to był mój sposób na radzenie sobie z bieżącymi, zatrważającymi widokami, choćby trumien wywożonych z Bergamo. Ludzi zabił wirus. Na cmentarzach zabrakło miejsc. Przed laty ludzie ludziom zgotowali niewyobrażalne cierpienia.

Kiedy mnie odwiedzisz?

Pytały osoby, których już nie ma, a których mi brakuje, którym ciągle chciałabym o czymś ważnym opowiedzieć. Czasami było to prawie błagalne zawołanie mamy czy serdecznej koleżanki Walerki i zawsze podobna odpowiedź, że kiedyś, przy najbliższej okazji, jutro, potem. I zawsze usprawiedliwieniem była praca, różne bardzo ważne sprawy do załatwienia, ale nieraz zwyczajne wygodnictwo, które tak łatwo zabieganiem usprawiedliwić. A przecież wystarczy skręcić w lewo czy w prawo, zjechać z autostrady i poświęcić kilka chwil na spotkanie, rozmowę.

Serial ma dwadzieścia cztery godzinne odcinki. Oczywiście, po kilka godzin oglądać nie warto, lepiej smakować po kawałku, jak zaproponowali twórcy. Ale godziny przy filmie wydają się chwilą.

Czy te słowa zwalniają mnie z troski o życie i zdrowie innych? Mogę chodzić, gdzie chcę, witać się, łamać zakazy, prośby, bo nie żyję dla siebie? „Gdy Pan jest ze mną, nie lękam się wcale”. Gdy wciskam pedał gazu i zdecydowanie przekraczam zasady bezpieczeństwa, także?

***

Gdyby to było dziś –
ustawiono by szereg przenośnych toalet,
rzędy umywalek.

Pięć tysięcy –
niemała kolejka do umycia rąk.

Ile to już lat gdzieś w okolicy stycznia, lutego zaczyna się w zborach rozmowa o słowach zawartych w „broszurce”, od jakiegoś czasu „niebieskiej”. Rozważania to element przygotowania do obchodzenia Pamiątki.

Zaraz wychodzę. Ale zanim to zrobię, zapiszę myśli, które się pojawiły przed założeniem szalika.

Kiedy byłam w liceum, w moim sporym mieście działała jedna jedyna kawiarnia, Ewa. Uczennicom nie wolno było bywać w żadnym lokalu, i słusznie, bo wśród lokali dominowały „mordownie”. Trójki klasowe rodziców pilnowały „moralności” nastolatek. W Ewie byłam na lodach może raz, kawy prawdziwej jako nastolatka chyba nie piłam.

nie widziałam takiego zdjęcia
ale mam przed oczami dwie dziewczynki
odważnie patrzące w obiektyw
trzymają się za ręce
włosy zaplecione w warkocze wielkie kokardy
na nogach białe podkolanówki trampki sandały
nieważne

***

Widziałam strach.
Widziałam przerażonych ludzi.
Widziałam to, co przeczuć trudno,
a wyobraźnia nie pomaga.

Jakaż siła w modlitwie, ona zmienia noc na dzień, stąd pytanie czy nim wyszedłeś dzisiaj z domu, czyś pomodlił się, czyś poprosił Zbawcę twego, by cię chronić chciał od złego, dzisiaj, cały dzień?

Kiedy brakuje własnych słów, jest siła w modlitwie wyrażonej pieśnią, bo ukojenie niosą trafne słowa i melodia. Można wyrazić i wielką radość, i tęsknotę, i skruchę, ale i pragnienie by być bliżej, o bliżej, hen, za chmurami, a kiedy przychodzą chwile trudne, to prośbę: podaj mi dłoń, Zbawicielu kochany.

Amos Oz, Judasz

Jeśli ktoś myśli, że jest to książka religijna, niech po nią nie sięga. Jeśli ktoś sądzi, że dowie się wszystkiego o Judaszu i ustali sobie ostateczny pogląd na tę postać i jego czyn, niech tej książki nie czyta.

Po głowie mi się kołacze
ten wiersz, przed laty czytany:
co byś zrobił, gdyby niespodziewanie
Jezus przyszedł do ciebie w gości.

Już myślałam, że po tylu latach korzystania z „Cegiełek”, nikt do śpiewnika nie ma zastrzeżeń. Powstał on z pieśni rozrzuconych, czyli śpiewanych „z kartek”. Wiele tekstów pięknie przepisanych na duże plansze, ozdobionych przez uzdolnione koleżanki, służyło jako pomoc przy wspólnym śpiewaniu z najmłodszymi (takim „rzutnikiem” Jdysponowaliśmy na kursach dla nich). A tu znienacka ostra krytyka. Zabolało.

Pani Stefa. Współpracownica Janusza Korczaka, ale jak dowiadujemy się z książki , to może właśnie dzięki niej tak dobrze funkcjonowała instytucja, którą Janusz Korczak firmował. Dużo wiadomo, może coraz więcej, ale ile drobnych spraw pozostaje niedopowiedzianych. Autorce udało się dotrzeć do nieznanych dotąd materiałów, odbyła wiele ciekawych rozmów, by swoim niezwykle sprawnym piórem nam je opowiedzieć.

Warto przeczytać: Anna Kamińska, Simona

Otrzymałam od zaprzyjaźnionej absolwentki, wykształconej pani scenograf smsa: czy chce pani do biblioteki rzeźbę inspirowaną postacią literacką? Pierwszą myślą było, a cóż ja z tym pocznę, skoro szkołę niebawem będą wygaszać, ale oczywiście odpisałam, że chcę. I następnego dnia, rankiem, Agnieszka przytargała pudło z krukiem Koraskiem – metaloplastyka z elementami drewnianymi. Nie znałam bohatera, ale natychmiast zakupiłam książkę, w której jest opisany i zdobi okładkę.

Miło mieć gości – przyjaciół i jeszcze takich, którzy potrafią myśli przenosić w rejony ważne, mądre przyjemne. Paweł D. przypomniał, dlaczego Pan Jezus był w Jerozolimie podczas święta oczyszczenia świątyni. Święto Chanuka. Przed laty, zapragnęłam – obchodźmy to święto. Nie udało się. Pozostał mały świecznik i stosownie świeczki chanukowe.

Od kilku lat w małym gronie entuzjastów studiowania Pisma czytamy ewangelię wg św. Łukasza. Na ostatnie spotkanie Denis przygotował prezentację i przepytał nas, co pamiętamy z pierwszych rozdziałów. Szło nieźle, ale kiedy postawił pytanie, jak rozumieć werset: Łuk 5:36, zapanowała mała konsternacja. Skąd ten zapis, przecież do tej pory go nie widzieliśmy? Ten fragment, tyle razy czytany, pojawił się przed nami, jak wiele razy oglądany obraz.

Kolejne trudne dla mnie wersety:

Aby oni stanowili jedno, jak Ty Ojcze we Mnie, a ja w Tobie (Ew. Jana 17:21). To z modlitwy Pana Jezusa, tzw. arcykapłańskiej, o budowaniu relacji: ja – Pan Bóg, ja - Pan Jezus. Ale i jest to nowe przykazanie: …abyście się wzajemnie miłowali (Ew. Jana 15:12), czyli „oddawali życie za przyjaciół”. I jeszcze w 1 Liście św. Jana 4:20 …Kto nie miłuje brata swego, którego widzi, nie może miłować Boga, którego nie widzi. Proste, przytaczane wielekroć, omówione we wszystkich możliwych kontekstach. I wciąż takie trudne do realizacji.

Mowa twoja cię zdradza powiedziano do Ap. Piotra. I dziś zdradza nie tylko pochodzenie, ale emocje – radość, złość, pewność siebie, wątpliwości, choć czasami myli prośbę z rozkazem, jak wykrzykiwane do dzieci: ja cię proszę, uspokój się!

Zaskoczył mnie pracownik muzeum w Biłgoraju, kiedy po dwóch przeze mnie wypowiedzianych zdaniach, ocenił: pani jest ze Śląska. A mnie wciąż wydaje się, że mówię czysto po polsku, podobnie jak znajomi z Lubelszczyzny. A taki uroczy jest ten ich zaśpiew.

Wtedy, przed laty, gdy Krzyś zginął na motorze, nie mogłam stanąć z rodziną nad grobem i podzielić z nimi smutku. Tamto zdarzenie odległe jest  już w czasie, ale było całkiem niedaleko miejsca, gdzie zginął Darek. Wtedy  znalazły się te słowa poniżej. Poczułam emocje matki. Dziś nie potrafię nic nowego powiedzieć.

Zauważ swego brata.

Wysłuchaj, zrozum, nie osądzaj.

Jedni wybierają plaże tylko w Chorwacji, inni tylko polskie morze, bo urok ma niepowtarzalny. Jeszcze inni odpoczywać potrafią tylko w górach, ale są i tacy, którzy cieszą się swoim ogrodem, balkonem i najlepiej odpoczywają w domu. Takich gustów się nie osądza. Jak i tych, jakie kto lubi pieśni. To też zmienne, bo kiedyś kochałam tylko śpiew, potem z gitarą, potem nauczyłam się radości współbrzmienia w chórze i tak mi zostało. Ale znam wielu, którzy takiej muzyki nie znoszą. Dziś rozumiem marzenia mojej mamy, że: „najlepiej jakby Daniel zaśpiewał moje ulubione pieśni i je nagrał, a ja mogłabym z nim śpiewać”.

Gdy w wielkim mieście praży słońce, to jedną z możliwości przyjemnego ochłodzenia się, jest wizyta w muzeum. W taki właśnie dzień odwiedziłam krakowskie Europeum. Muzeum otwarto już trzy lata temu, ale pachnie jeszcze świeżością. Pięknie wyremontowany stary spichlerz pomieścił kolekcję od lat gromadzoną przez Muzeum Narodowe, wcześniej, tylko częściowo, w różnych oddziałach, udostępnianą zwiedzającym.

Łatwo ucieszyć się książkami, które obnażają przekręty w różnych kościołach, nadużycia, grzechy pod pozorem świętości, ale czy to wszystko dotyczy tylko innych?

Wychowana jestem w poczuciu „jesteśmy lepsi”. Ale szybko zrozumiałam, że to często jedynie chęci, by takimi być.

Do niedawna miałam w głowie sielankowe obrazki „krainy łagodności”, ale wróciło pytanie, kiedy obejrzałam film „Kolory raju”, irańskiego reżysera Majid Majidiego, z muzyką Alireza Kohandairy, zdjęcia wykonali: Hashem Attar, Mohammad Davudi.

Majid Majidi pokazuje nam kilka dni z życia niewidomego chłopca, ale tyle w tej opowieści pozytywnych przesłań, piękna, że smutne zdarzenia są refleksją: samo życie. Niosą też pocieszenie, bo prawdziwe uczucia zwyciężają.

Marzec to czas rozmyślań przed świętem Paschy. Wracają różne wydarzenia, zapisy, przemyślenia. I znowu zdziwienie. Tego nie czytałam, zapomniałam?

- Nie znasz „Modlitwy” Okudżawy?

Pokiwał przecząco głową, a ja nie mogę wyjść ze zdumienia, jak można nie znać tego utworu i wielu jeszcze innych tego pieśniarza. Jego poruszające utwory śpiewane były przez wielu mniej i bardziej wybitnych ludzi piosenki ambitnej. Ale szybko się zreflektowałam, bo ilu współczesnych, wartościowych muzyków nie znam?!

Wiara bez uczynków jest martwa – Jak. 2:17

W moim szacunkowym rankingu, to jeden z częściej cytowanych wersetów Biblii. Powtarzany, przytaczany, omawiany jako argument w różnych rozważaniach. A jeśli rozmowa dotyczy wiary, pojawia się obowiązkowo.

Zapisz widzenie, by można było łatwo je odczytać. Abakuk 2:2

Po latach, kiedy znowu społecznie czytamy Ewangelie, stwierdzam, że pytań wcale nie mam mniej, a może nawet więcej i wspólnie z uczniami Mistrza konstatuję „twarda to mowa”. Ciągle znam mało kontekstów, realiów, by dociec jakie niesie przesłanie dla czytających dzisiaj konkretna przypowieść, myśl, powiedzenie, a nawet przysłowie.

To puenta ze znanej baśni Ch. Andersena. Jak dowodzą badacze literatury, jego teksty są nie tylko dla dzieci, a często bardziej ku pouczeniu dorosłych. A czasami potrzebne jest proste zdanie, proste stwierdzenie, pytanie, by odsłonić „nagie fakty”.

***

Słoneczny był dzień.
Mój mały wnuk
z lwem i jagnięciem
przed domem bawił się.

Historie opowiadane przez Mistrza z Nazaretu w formie przypowieści to wzór krótkiej formy literackiej zawierającej pouczenie, dodatkowy, poza zasadniczą treścią, przekaz. Przykuwały one uwagę słuchaczy, choć dziś nie rozstrzygniemy, ile z tego co mówił rozumieli, skoro nawet kiedy wytłumaczył „co miał na myśli”, stwierdzali, że „twarda to mowa”. Współcześnie, nawet wielokrotnie analizowane, te krótkie, zwięzłe wypowiedzi ciągle przemawiają jakimś nowym przesłaniem.

Nie zdawałam sobie sprawy, że ostatnią wojnę światową noszę w sobie. Przez opowieści bliskich, a także przez ich brak. Dowiaduję się ciągle nowych rzeczy i zaczynam więcej rozumieć. Autorka świetnej książki o roku wyzwalania kraju, uświadamia i mnie, że to nie był rok szczęśliwy, dla wielu zaczynały się dopiero życiowe dramaty, jak dla mojej mamy, wypędzonej z rodziną z własnej ziemi, tułającej się potem wiele lat, bardzo biednych lat.  Nie dopytałam jej o wiele szczegółów, ale już jej losu nie muszę znać. Był taki, jak kobiet na wyzwalanym Śląsku, na Mazurach, los przesiedleńców na obce ziemie, między obcych ludzi.

„Obraca burzę w ciszę, tak, że umilkną nawałności ich. I weselą się, że ucichło, a tak przywodzi ich do portu pożądanego”. (Ps 107:29,30)

Zapomniałam o takim określeniu, przed laty odmienianym przez wszystkie przypadki: celem naszym port pożądany, kiedy znajdziemy się porcie,  w drodze do portu. Było to też często używane  w publicznych modlitwach, głównie jako prośba o wytrwałość w drodze.

Pytałam siebie kiedyś, po jakimś niezwykłym koncercie :

do jakiego nieba
mógł zajrzeć
Pan Brahms Bach
Mozart Szymanowski
i Chopin

Rok 1979. Pierwszy kurs młodzieżowy w Białogardzie i wiele spraw, które zdarzyły się pierwszy raz. Choćby to, że Biblię zaczęliśmy badać metodą „studium’. Założeniem takiego czytania jest poznawanie całych fragmentów, a nie pojedynczych wersetów Na tamte czasy, nie tylko dla mnie, było to nowe spojrzenie na tekst Pisma. A każde rozważania zaczynaliśmy od wyszukania wersetu, który nam się jakoś szczególnie podobał. Zostało mi to jako nawyk.

Książka Małgorzaty Halber to opowieść o rozmowach, o ich braku i konsekwencjach rozmów złych, niepotrzebnych. Młoda, trochę zostawiona sobie dziewczyna zaczyna pić. Ma lat czternaście. W nałogu jest wiele lat, jako dorosła, rozpoznawalna dziennikarka telewizyjna, decyduje się na terapię. Decyzja trudna, z konsekwencjami na całe życie.

Zmęczona usiadłam przy małym stoliku. Dobre lody, smaczna kawa. Napisy na szybach: bistro Hehlmann, rok 1932. Dziewczyna kończyła dzień pracy, składała stoły, ustawiała krzesła. Nazwisko na szybie kojarzy mi się z dobrą jakością, czystością, szybką, miłą obsługą.

Wszystkie dobre poglądy należy utrwalać, powtarzać argumenty, być utwierdzonym w wierze, bo tyle wokół informacji sprzecznych, nielogicznych. Można się pogubić. Na pogrzebie młodego człowieka wiele oczu wzniesionych do nieba, wzdychano: jemu dobrze, już widzi i słucha nas z Domu Ojca.

Jakoś dziwnie gromadzą się rzeczy, książki, ubrania, pamiątki. Gdy leżą poukładane na półkach, stoją ustawione tematycznie w szafie, trudno oszacować kiedy robi się nadmiar. Wystarczą drobne porządki, by przekonać się, że wszystkiego jest za dużo.

Stoi na dnie szafy. Przechowuję w niej... Właściwie nieważne, co. Jakieś potrzebne kiedyś rzeczy, które szkoda wyrzucić, ale są już mało przydatne. Swoje torebka – a może raczej torba – odsłużyła. Przez wiele lat nosiła ważne książki, materiały, notatki. Zasłużyła na odpoczynek. Jak jej producent.

Księga ciągle przemawia na nowo. Tym razem Ewangelia Łukasza 7 rozdział.

Jan przysyła z więzienia uczniów, by zapytali, czy Jezus jest tym, „który miał przyjść”. Nie wiedział? Nie przeczuł w Jordanie, gdy go chrzcił?

Imię dziś prawie zapomniane, rzadko zdarzają się Stefcie, Stefki. Właśnie Stefką była nazywana najczęściej i tak dla mnie zostanie: ciocia Stefka. Koleżanka mojej mamy. Ale też dobra koleżanka Janki, Gieni, Magdzi, Nysi i nie tylko.

I jak to często bywa, dopiero nad trumną pojawia się wiele obrazów, wspomnień. Kiedy w zimowy dzień Danielów dwóch pięknie wspominało mamę, babcię, siostrę, znajomą, ruszyły w mojej głowie obrazy.

W telefonie już nie usłyszę tego jedynego na świecie głosu z owym wibrującym „r”, już nie złoży mi życzeń urodzinowych wcześnie rano, by nikt jej nie uprzedził, ale i nie powie paru słów prawdy, bo takie miała prawo.

To już nieaktualny adres i obce ścieżki, po których spacerowałyśmy.

Kiedy mój syn był małym chłopcem, nie lubił się męczyć, wolał stać na bramce, niż biegać po boisku. Kiedyś pokazał mi fragment biblijnej księgi przysłów, z komentarzem, że trafnie go określa: „Do mrówki się udaj, leniwcze, poznaj jej drogi – bądź mądry (…). Jak długo, leniwcze, chcesz leżeć? Kiedy ze snu powstaniesz?” (Przyp. 6:6–11)

Wystarczyło jedno pytanie, by ożyły obrazy, przemyślenia związane z tą ulubioną historią biblijną.

Józef.

Pytanie brzmiało: czy bracia zostali ukarani za brzydki postępek – sprzedanie Józefa? Choć właściwie myśl pierwotna była – zabijmy go, zatem „tylko” sprzedali. Na pewno chcieli się go pozbyć. Drażnił ich ulubieniec ojca, jego wyjątkowa szata, dziwaczne sny. Mieli mu się niby kłaniać? Pracowali ciężko, a ojciec tylko jego i Beniamina traktował zawsze jakoś inaczej.

Wspierać, ale kogo? Do jakiej wyciągniętej dłoni włożyć grosik? To pytania, które wracają w różnych rozmowach, sytuacjach.  W naszym małym miasteczku proszących o pomoc jest niewielu, ale wystarczy przejść przez ulice większych miast i pytanie pojawia się po raz kolejny.

a popatrz
na słowem malowane obrazy

o ten
z wilkiem i barankiem
na wspólnym pastwisku

Krótka letnia rozmowa z długo nie widzianym znajomym i jego uwaga: w Stanach dużo mówi się o możliwościach mózgu. Nie wiedziałam co ma na myśli, teraz, po paru miesiącach już wiem. Jestem po kilku spotkaniach w ramach kursu z neurodydaktyki; zajęcia takie sobie, ale zagadnienie ogromnie ciekawe. Dostaliśmy książki, które zamierzam przestudiować (polecam zainteresowanym: Marzena Żylińska, Neurodydaktyka).

„Chcemy być zabawiani, lubimy się rozerwać. Nawet kościoły stały się bardziej domami kultury niż domami modlitwy i Słowa. Kazania stają się coraz krótsze, kaznodzieje muszą nieźle się natrudzić, aby zainteresować słuchaczy. Czyta się coraz mniej Słowa Bożego, a za to mamy więcej dowcipów, opowieści z książek czy seriali, które „leciały” w tygodniu. Kaznodzieje rozpaczliwie szukają jakiegoś punktu stycznego ze słuchaczami, i tym punktem staje się film, muzyka, lub cokolwiek innego z tego świata. Fragment z Biblii, codzienne doświadczanie więzi z Bogiem, staje się coraz rzadziej elementem łączącym kaznodzieję ze słuchaczami”.

Zamieszkajmy razem! Taki pomysł na pewno zrodził się w Białogardzie, nie pamiętam tylko czy po pierwszym kursie biblijnym, czy po którymś kolejnym, ale bardzo pragnęliśmy zostać razem, coś wspólnie budować. Ludzie z tyloma pasjami, umiejętnościami. Bylibyśmy samowystarczalni, jak choćby gmina żydowska w Tykocinie. Potem taki pomysł pojawił się w społeczności chóralnej, nawet kilka mieszkań w jednym z krakowskich bloków funkcjonuje do dziś, ale przeszkód, by być razem, było wiele. Tak jak tam, w zborze jerozolimskim kiedy zabrakło Mistrza. Niezbyt długo trwali razem i było u nich serce jedno.

Smutno, że dopiero zdjęcie, tabliczka z imieniem i nazwiskiem, daty, zwłaszcza ta druga, śmierci, ożywiają osobę, wspomnienia, wielkie obszary wspólnego życia, czas dzieciństwa, dorastania.

Ciocia Jasia była w moim życiu od zawsze i wydawało się, że tak już zostanie. Nawet kiedy pojawiły się oznaki starości, słabości, kiedy choroby nie poddawały się ziołom, kropelkom, myśl, że czas rozstania może nastąpić niedługo, jakoś się nie pojawiała. I znowu smutno, chociaż jest świadomość, że tak lepiej, że się nie męczy, że dosyć już przeżyła dobrego i złego, że czas odpocząć. Ale w pamięci zostanie uśmiechnięta, zawsze z dobrym słowem, zawsze szeroko otwierająca drzwi i serce.

Kiedy pojawia się informacja: wpadniemy do was, rozglądam się po domu, co sprzątnąć, co schować. Nie mam obyczaju wymiatania wszystkich kątów kiedy mają pojawić się goście, ale lubię mieć poczucie bezpieczeństwa i przestrzeni.

- To tam, za górą. Przyjedźcie – zapraszali serdecznie. Wiele razy już zapraszali. Wreszcie zdarzyła się dobra okazja, by odwiedzić.

„Za górą” znaczyło przejazd przez ruchliwe miasto, ale to tereny znane naszej przewodniczce, więc poszło gładko.

Życie obok to często brudne myśli, brudne słowa, złe działania. W różnych relacjach to widać i słychać, nie tylko na drodze, choć taki przykład przywołam. Nie zawsze da się wcisnąć przycisk i nie słuchać. A może warto posłuchać, by docenić – jak dobrze, że jestem z boku.

Kiedy mowa o przyjaźni w Biblii, to pierwsza myśl jaka mi się pojawia, to ta, że Abraham zasłużył na wyróżnienie, by być przyjacielem samego Pana Boga (np. Iz. 41:8). I jest to wzorzec, ideał.

Małgorzata Rejmer. Bukareszt. Krew i kurz. Wołowiec 2013.

Myślałam, że coś wiem o Rumunii. Dopiero kiedy wzięłam książkę M. Rejmer do ręki, zobaczyłam, jak mało. Jakieś strzępy informacji, które nie układają się w spójną całość. Liryczne obrazki z prozy S. Stasiuka, relacje z podróży znajomych, nawet pobyt w Baia Mare zostawił w pamięci obrazy sielankowe, ładne, ale tylko z fragmentu tamtej rzeczywistości. Poruszyło mną muzeum – dom gdzie mieszkał Elie Wiesel w Sighecie, wstrząsnęło muzeum komunizmu. Ogromny budynek i w małych celach udokumentowane przemyślne działania zbrodniczego systemu.

Warto głośno marzyć. Właśnie dostałam, jak to ładnie któryś recenzent określił, 3,5 kg polskiego reportażu. Nasłuchałam się tylu pozytywnych opinii o publikacji, że pojawienie się jej na moim stole bardzo mnie ucieszyło. 100/XX. Antologia polskiego reportażu XX wieku.

I była długa wojna między domem Saulowym i między domem Dawidowym. Wszakże Dawid postępował, i zmacniał się; ale dom Saulów schodził i niszczał (2 Sam 3:1).

Lubię staropolszczyznę, może sprawiły to lata lektury Biblii Gdańskiej. Lubię gwarę, bo zaskakująca jest trafność i pojemność określeń. Jednym słowem można wyrazić to, na co potrzebne byłoby całe polskie zdanie. Jak w zacytowanym wersecie.

Głoś słowo Boże, nalegaj w czas albo nie w czas. (2 Tym. 4:2)

Dla kogo ten czas właściwy? Dla słuchacza, oczywiście. Nie wtedy kiedy mnie pasuje, kiedy ja uznam to za wygodne.

Ilustracją niech będzie krótkie opowiadanie.

Bernice Rubens, Wybrany. Gdańsk 2013.

O losach Żydów powiedziano już bardzo dużo. Proponowana lektura to jeszcze inna odsłona losów wybranego narodu. Autorka, pisarka walijska, otrzymała prestiżową Nagrodę Brookera za tę właśnie powieść. „Wybrany” jest też jej pierwszą książką przetłumaczoną na język polski.

Sprawa wydaje się prosta: „jeden Pan, jedna wiara, jeden chrzest”, więc dlaczego tyle napomnień, ostrzegania przed grzechem: „jak możecie Boga miłować, jeśli brata nienawidzicie”. Skąd trudność?

Pokrewieństwo poprzez krew Mistrza, jak on doskonale wiedział, nie jest łatwe, nie miało takie być. W rodzinach ileż bywa konfliktów nieporozumień, w tej rozbudowanej „w Panu” nie jest inaczej.

Słuch absolutny. Andrzej Szczeklik w rozmowie z Jerzym Ilgiem, Kraków 2014.

Lubię przebywać w ich towarzystwie.

Lubię o takich ludziach słuchać, czytać. Ostatnio znów zdarzyło mi się spotkanie z lekarzem – humanistą, Andrzejem Szczeklikiem. „Słuch absolutny” to zapis rozmowy z przyjacielem, wydawcą.

Tyle razy czytałam, że potomkowie Jakuba wychodząc z niewoli „złupili Egipt”, ale, że zabrali także szaty, doczytałam całkiem niedawno. „Tedy synowie Izraelscy uczynili według rozkazania Mojżeszowego i wypożyczali u Egipczan naczynia srebrnego, i naczynia złotego, i szat. A Pan dał łaskę ludowi w oczach Egipczanów, że im pożyczali” (2 Mojż. 12:35, 36). A potem, w kolejnej mowie do ludu, Mojżesz przypomina (5 Mojż. 8:4) „Szata twoja nie wiotczała na tobie i noga twoja nie napuchła przez te czterdzieści lat”. Czyli w porządne rzeczy zaopatrzyli się przed wędrówką.

Czy w czasie, gdy przepływ informacji jest tak powszechny, gdzie możliwe jest podglądanie, podsłuchiwanie na nieznaną dotąd skalę, należy jeszcze przejmować się obmową? Jeśli pojawia się tyle blogów, tyle opowieści „o tobie, o nas”, gdy wszystko stało się na sprzedaż, coraz mniej spraw jest osobistych, tajemnic coraz mniej, to czy zagrożeniem może być plotka, obmowa?

Gabriele Kuby, Globalna rewolucja seksualna.
Likwidacja wolności w imię wolności, Wydawnictwo Homo Dei 2013.

Kolejne popularne słowo, odmieniane przez wszystkie przypadki, analizowane wszędzie, przez wszystkich. O co właściwie chodzi?

Ela Sidi, Izrael oswojony

Piękna blondynka snuje piękną, barwną, ładnym językiem napisaną opowieść o tej świętej, dziwnej ziemi, o ludziach, o skomplikowanych relacjach. Kobiecym okiem przygląda się obyczajom, zachowaniom, modzie. Czekałam na taką książkę.

Szuflada Szymborskiej, wystawa w Muzeum Narodowym w Krakowie, pl. Szczepański 9

Twórcom tej niewielkiej wystawy udało się zrealizować wrażenie: wpadnijmy na chwilę do Szymborskiej. Można zadzwonić i usłyszeć głos – jakże ona pięknie mówiła własne teksty. W szufladach są nagrody, odznaczenia, z tym najważniejszym, noblowskim, ale i ciekawie wyeksponowane to, co znam z biograficznych opowieści – kiczowate pamiątki, które przyjaciele przywozili jej z różnych stron świata. No i te szuflady z gazetami, wycinkami, które wykorzystywała do „produkcji” różnych kartek, nie tylko okolicznościowych. I ta ściana z książkami …

Ukazała się właśnie autobiograficzna książka, znanej i uznanej polskiej, izraelskiej pisarki. Irit Amiel należy do tych, którzy ocaleli z Zagłady, do tych, którzy musieli zmierzyć się z pytaniem: ‘to ty żyjesz?’. Należy do pokolenia, dla którego wojna nie zakończyła się w 1945 roku. Ocalała, by pamiętać.

Wróciłam niedawno do historii Dawid – Absalom i najbardziej niezrozumiała wydała mi się decyzja króla, by uciec z miasta, z pałacu. Pieszo, boso, z płaczem wstępował na Górę Oliwną. Z całym dworem uciekał przed zbuntowanym, żądnym władzy synem. Nie chciał bezpośredniej konfrontacji w Jerozolimie? Ale przecież musiał Dawid wcześniej wiedzieć, przewidywać taki rozwój zdarzeń, bo nie sądzę, by ukryło się przed nim zachowanie młodzieńca, który przez cztery lata siadywał przy drodze prowadzącej do miasta i udzielał rad, okazywał serdeczność przybyszom. Rozbijał się rydwanem po mieście, może okolicy i biegało przed nim kilkudziesięciu ludzi. Zachowywał się prowokacyjnie. Na pewno doniesiono królowi, co się dzieje, a Dawid tak po ojcowsku chciał bunt przeczekać?

Nie było w moim domu kożuchów, nakryć wełnianych, dywanów. Fruwały te uciążliwe owady czasami, ale jakieś domowe sposoby mamy skutecznie je odstraszały. Nie było też przed laty takiej obfitości moli spożywczych, jakie ostatnio pojawiają się w naszych domach. Ale czy te małe stworzenia miał Pan Jezus na myśli, kiedy zwracał się do słuchaczy z wezwaniem „skarbcie sobie skarby, których mól i rdza nie zniszczą” (Mat. 6:19)?

Historia o Samsonie potwierdza, że Pan Bóg lubi ludzi z charakterem. Przed nim wielu było sędziów w Izraelu, wymienieni są w kilku wersetach (Sędz. 13:12-15). Opowieść o Samsonie zajmuje kilka rozdziałów i niezwykle barwne to historie. Pomysłowy, odważny, brawurowo chwilami działający, niezłym był awanturnikiem, ale „był z nim Pan”.

Samson wpisuje się też w nurt opowieści biblijnych o niezwykłych dzieciach – tych wyczekanych, wymodlonych, ofiarowanych Panu Bogu jak Izaak czy Samuel. Objęty był ślubem naziratu.

W okresie przedświątecznym pojawia się wyjątkowo dużo różnych akcji charytatywnych, zbiórek, a to żeby dzieci mogły przetrwać zimę, a to paczki szlachetne, prezenty dla różnych potrzebujących . Od pomysłowości organizatorów zależy forma zbiórki. Te najprostsze odbywają się w sklepach, należy zostawiać zakupioną żywność w przygotowanych do tego celu pojemnikach. W różnych miejscach pojawiają się puszki na pieniądze, zachęta wpłaty na określone konto. I najlepiej, jeśli zbiórka jest konkretna i odbiorcy darów, wskazani. Wtedy ofiarodawcy chętniej się dzielą.

Joann Kos Krauze, Krzysztof Krauze, Papusza, 21013

Od kilku dni wędrują mi po głowie melodie „dziś prawdziwych cyganów już nie ma”, „jadą wozy kolorowe taborami, ech cyganie, tak bym chciała jechać z wami”...

Kiedy przeczytałam tytuł artykułu „śpieszmy się kochać łupki, tak szybko się skończą”, obudziło się moje oburzenie na wszelkie takie językowe nadużycia. To wykorzystanie popularnej frazy z poezji księdza poety „śpieszmy się kochać ludzi tak szybko odchodzą”, i tak już nieco wyeksploatowanej, wydaje mi się, delikatnie mówiąc, bardzo niestosowne. W czasach kiedy wszystko wszystkim wolno, taki głos brzmi anachronicznie, ale zdecydowanie uważam, że są granice. Gdyby ktoś to powiedział w luźnej rozmowie, nie czepiałabym się, ale taki tytuł w poczytnej, codziennej gazecie, budzi mój sprzeciw.

Panie, naucz nas modlić się jak i Jan nauczył swoich uczniów. (Ew. Łukasza 11:1)

Ile razy czytałam ten rozdział? Wiele razy. Niedawno, po raz pierwszy usłyszałam o modlitwie Janowej, chociaż myśli pomknęły na słowa ważniejsze, bardziej znane, osłuchane – Panie, naucz nas modlić się…

Nie znalazłam treści modlitwy Janowej. Może było to tylko przyznanie się do grzechów, może prośba o ich przebaczenie i właściwą pokutę, wszak Jan chrzcił „ku pokucie”.

Z życia władców: 2 księga Kronik 9:12 Król Salomon dał królowej z Saby wszystko czego chciała, i czego żądała, więcej niż to, co przywiozła królowi. A królowa przywiozła (9:1) z wielkim pocztem i z wielbłądami niosącymi rzeczy wonne i złota bardzo wiele i kamienia drogiego. A gdy rozejrzała się po królestwie, bo przyjechała sprawdzić czy wieści o niezwykłości władcy i jego wielkości są prawdziwe, jak to kobieta, nie dowierzała pogłoskom. Największe zdumienie wywołała mądrość króla, okazałość królestwa, obfitość, wystawne potrawy, wszelki dostatek. Ale też obrzędy religijne.

W tym roku mija 100 lat od urodzin Kornela Filipowicza, a 90 Wisławy Szymborskej. Ich nieformalny związek trwał wiele lat i to jemu poświęciła poetka jeden z najbardziej znanych, często cytowany wiersz „Kot w pustym mieszkaniu”. O Filipowiczu powiedziała, że to on bardziej zasłużył na Nagrodę Nobla.

A Kornel Filipowicz jest autorem powieści, ale przede wszystkim błyskotliwych opowiadań. Mistrz krótkiej formy. Doskonale skonstruowane, zadziwiają wielością skojarzeń, kunsztem literackim, ciekawymi puentami. Współcześnie pisarz jest nieco zapomniany. Nie wznawia się książek, nie można ich kupić na aukcjach internetowych. Dostępne są jeszcze w bibliotekach publicznych.

Oto trzeci raz jestem gotów przyjść do was, a nie obciążę was próżnując; albowiem nie szukam tego, co jest waszego, ale w was samych; boć nie dziatki mają rodzicom skarbić, ale rodzice dziatkom (2 Kor. 12:14).

Apostoł Paweł mówi o ojcowskich relacjach ze zborem, który potrzebuje materialnej pomocy i on jako dla swoich dzieci w wierze, o tę pomoc zabiega. Bogatsze zbory organizują pomoc. Ale apostolskie słowa, mogą być też wskazówką do postępowania w rodzinie, bo w innym miejscu przypomina, że kto o swoich starania nie ma, wiary się zaparł … (1 Tym. 5:8)

Wyjątkowi ludzie spotkali się w liście apostolskim do Hebrajczyków, w rozdziale 11. Wiele razy czytane historie, ale przypomniane w twórczym gronie, wyłaniają się jak prawie nowe.

Enoch

Wiarą jest przeniesiony, aby nie oglądał śmierci, ale pierwej miał świadectwo, że się podobał Bogu.

Najważniejsze zdanie: chodził z Bogiem, ale i podobał się Bogu. Z opisu wynika, że nie oglądał śmierci, co może oznaczać, że nie doświadczył śmierci i podobnie jak Eliasz, losy jego ciała są nieznane, tak jak i w przypadku Mojżesza. Ale może chodziło o to, że oszczędzono mu oglądania śmierci bliskich? Nie było też dowodu zbrodni, zatem czeka na zmartwychwstanie i opowie nam kiedyś, jak to było i czym była ta jego bliskość z Bogiem, której zaznał.

Od lat urzekają mnie spotkania ze Słowem podczas różnych spotkań w okresie letnim. Lubiłam te na kursach, wiele uczę się ostatnio w Ochotnicy, wcześniej na innych zgrupowaniach chóru Sela. Podoba mi się szerokie spojrzenie na tekst, jakie zdarza się w Zatoniu – poprzez różne wrażliwości, poprzez bogatą, głęboką wiedzę, doświadczenie życiowe uczestników.

Piotr Trzaskalski, Mój rower.

Od czasu kiedy film przeszedł przez ekrany kin, słyszę z różnych stron: obejrzyj koniecznie. No i obejrzeliśmy w zaciszu domowym, choć dla zdjęć, muzyki warto pójść do kina. Film to mądra, prosta opowieść o trudnych relacjach, zaskakujących wyborach, o braku komunikacji oraz podpowiedź, by w codziennym zbieganiu nie zapominać o słowach, gestach, by dorosły mężczyzna nie nosił latami pytania do ojca; pytania: cieszyłeś się, kiedy się urodziłem? Spotkanie, już właściwie czterech pokoleń, niby różnych, a przecież potrzeba miłości, akceptacji zawsze jest taka sama.

Rok 2012

Przymykam oczy, aby lepiej zobaczyć tego łabędzia rozkładającego skrzydła nad wodą.
Uczy młodego latania? Kicz.
Przymykam oczy, by kaczkę rozpoznać, ptaki na zwalonym drzewie. Kicz.
Przymykam oczy, by jeszcze raz w zachodzące słońce popatrzeć. Kicz.
Zamykam oczy, by w niebie się poczuć. Prawda.

Wyjazdy wakacyjne trwają, na planowanie trochę późno, ale jeśli ktoś będzie niedaleko Supraśla, albo będzie tam kiedykolwiek, albo jeśli ciekaw jest rzeczy pięknych, niech tam zajrzy koniecznie. Urocze miasteczko, interesujące miejsca, ciekawy kawałek historii. Urodą wyróżnia się monastyr. Przed niewielu laty, była to smutna, zrujnowana budowla. Pyszni się teraz swoją urodą, wydobytą przez nowe dachy, elewacje, podkreślone walory architektoniczne, tak dobrze współgrające z błękitem nieba. Wart jest obejrzenia, ale koniecznie trzeba zobaczyć Muzeum Ikon.

Zespół wokalny to Marta Bizoń, Katarzyna Jamróz, Renata Świerczyńska, Katarzyna Zielińska, Andrzej Róg. W roli wokalisty występuje też Jacek Cygan, który jest autorem polskiej wersji starych żydowskich piosenek, ale też nowych tekstów.

Wszechmocny jest pełnią: ciszą i dźwiękiem, milczeniem, wypowiedzianym słowem, zapachem, ciemnością i obrazem, czynem, ale i odpoczywaniem.

Imagine 2012. Scenariusz i reżyseria Andrzej Jakimowski, w rolach głównych Edward Hogg, Alexandra Maria Lara, muzyka: Tomasz Gąssowski, zdjęcia: Adam Bajerski

Można tego filmu nie zobaczyć, można nie przeczytać wielu pięknych, wartościowych opowieści, nie wysłuchać koncertów. Nie dyskutuje się o potrzebach. Ja wyszłam z kina bogatsza, z poczuciem – rozumiem lepiej ludzi żyjących obok mnie. Niewidomych. Ale nie tylko.

Po wielu latach czytania Biblii, rozmyślania, analizowania, słuchania, wciąż mnie coś w Świętej Księdze zadziwia, zaskakuje, albo pojawia się jako zupełnie nowe zagadnienie.

Niedawno na spontanicznym spotkaniu, padła propozycja: poczytajmy coś. Ktoś zdecydował: list świętego Jakuba i od razu w pierwszym wersecie, dość często czytanego listu, usłyszałam nową informację: braciom w rozproszeniu zdrowia życzy.

Może powinnam polecić którąś nową wersję „tomów”, bo „Kazania…” rozeszły się jak „świeże bułeczki”, ale ja zachęcam nie do postawienia ich na półce obok innych dzieł, ale położenia na stoliku, gdzie są aktualnie czytane książki. Warto do „Kazań…” zaglądać, by „usłyszeć” jak Pastor mówił, wyobrazić sobie tłumy słuchaczy w Szanghaju, w Londynie, którzy w skupieniu słuchali jego słów i pomyśleć, co w tych kazaniach było takiego fascynującego, że ludzie wypełniali ogromne sale, by być ze słowem tego niezwykłego człowieka.

W 1992 roku dwie nostalgiczne pieśni, Sodade i Miss Perfumado sprawiły, że nazwisko Cesarii Evory stało się sławne, a na muzycznej mapie świata zaistniało nowe miejsce: Cabo Verde. Cesaria była i pozostanie jego ikoną, uosobieniem duszy, głosem Wysp Zielonego Przylądka, jedną z największych gwiazd muzyki świata.

Simon Sebag Montefiore, „Jerozolima. Biografia”

Leszana haba biruszalaim

czyli

w przyszłym roku – w Jerozolimie

Nie musi to być dopiero za rok, wystarczy otworzyć książkę napisaną przez brytyjskiego historyka, dziennikarza, pisarza, Simona Sebaga Montefiore, pt. „Jerozolima. Biografia”. Kto raz był w tym niezwykłym mieście, już zawsze będzie wzdychał z tęsknotą, by choć przez chwilę znowu pospacerować krętymi uliczkami, poczuć zapach murów, usłyszeć pokrzykiwania handlarzy i zaproszenie muezina na modlitwę, posiedzieć w ciszy ogrodu oliwnego. Nie wszyscy mogą tam pojechać, ale namiastkę takiej sentymentalnej podróży można przeżyć wczytując się w kolejne opowieści Montefiore.

Reżyseria: Tom Hooper

Występują: Hugh Jackman, Russell Crowe i inni. Anne Hathaway – decyzją oskarowego jury 2013 uznana została za najlepszą aktorkę drugoplanową, wygrała też Złote Globy.

Lepsze jutro…

To fragment tekstu finałowej piosenki, której melodia na długo po wyjściu z kina brzmi jeszcze w uszach. Śpiewają ją ludzie gotowi pójść na śmierć za sprawę, dla idei, ludzie, którzy chcą zmian, bo mają dosyć dotychczasowego życia. Wychodziłam z kina z ewangelicznym przesłaniem – chcemy lepszego jutra!