Tel Dan. Spodziewamy się wzgórza kryjącego ruiny – wszak tel albo też tell czy tall to hebrajskie słowo, które przekształciło się w uniwersalne pojęcie archeologiczne oznaczające kopiec, gdzie przez wieki narastały warstwy pozostałości po osadach, burzonych i odbudowywanych na gruzach. Takie wzniesienia istnieją w Beer Szewie, Hazor, Megiddo i wielu innych miejscach.

Ze wszystkich plemion synów Izraela. – Obj. 7:4

To, co w Biblii na pierwszy rzut oka wydaje się pomyłką, często okazuje się wartościową informacją. Pozorne sprzeczności w zapisie mogą świadczyć o ukrytej prawdzie lub głębszej, symbolicznej wymowie.

Czasami uważa się, że Jonasz był jedynym buntownikiem wśród proroków. Chyba jednak niesłusznie. Biblia podaje także inne przykłady wierzących, pobożnych i lojalnych buntowników. Historia ludzkości zaczyna się od sporu człowieka z Bogiem. Adam popełnia świadome wykroczenie. Gdy jednak dochodzi do konfrontacji z Prawodawcą, bez żenady zrzuca winę na kobietę, dodając przy tym: „...którą mi dałeś, aby była przy mnie” (1 Mojż. 3:12). Oznacza to, że pośrednio obarcza Boga winą za swój występek. Stwórca nie czyni mu z tego powodu żadnych wyrzutów. Uznaje jego prawo do obrony.

Patriarcha Efraim, syn Józefa Egipskiego i Asenaty, pojawia się dwukrotnie na kartach Starego Testamentu.

W 48 rozdziale księgi Rodzaju, na temat którego jest nasz pobieżny tekst, znaleźć można szczególny opis – pożegnanie umierającego ojca z synem. Sędziwy Jakub, głowa rodu, zbiera po raz ostatni siły i wzywa Józefa, umiłowanego syna z ukochanej kobiety, aby przekazać mu swoją wolę. W spotkaniu tym uczestniczą też chłopcy, a może nawet już młodzieńcy, obaj urodzeni przed latami głodu w Egipcie (1 Mojż. 41:50-52). Mogli mieć już 19-21 lat, może byli urodzeni rok po roku, co można łatwo obliczyć na podstawie następujących wersetów: 1 Mojż. 45:11; 47:9, 28. Wyobrażam sobie takich młodych chłopaków, prowadzonych do dziadka, którego nie znali, jeszcze w dodatku schorowanego, u kresu sił. Klęczą przed nim, a on kładzie dłonie na ich głowy i błogosławi im.