PODNIESIENIE POZIOMU MORZA 2100 LAT TEMU

Około 2100 lat temu Izrael doświadczył drastycznego wzrostu poziomu morza, co spowodowało utratę ważnej infrastruktury i mogło przyczynić się do upadku niektórych miast w regionie – tak wykazały nowe badania przeprowadzone przez izraelskich i międzynarodowych naukowców.

Badacze wzięli pod uwagę okres około dwóch tysiącleci, począwszy od środkowej epoki brązu (2500 lat p.n.e.) aż do okresu rzymskiego do III wieku n.e.

„Dowiedzieliśmy się, że od epoki środkowego brązu do końca epoki żelaza, przez okres około 700 lat, morze podnosiło się bardzo powoli, może o pół metra; ale między okresem hellenistycznym a okresem rzymskim poziom wody podniósł się o 2 lub 2,5 metra w ciągu 200 lat, co stanowi bardzo dużą różnicę" – powiedział profesor archeologii śródziemnomorskiej Assaf Yasur-Landau, szef Instytutu Badań Morskich na Uniwersytecie w Hajfie i współautor pracy opublikowanej w zeszłym tygodniu w czasopiśmie naukowym PLOS ONE.

Projekt śledzenia wzrostu poziomu wody w izraelskich miastach na wybrzeżu Morza Śródziemnego, prowadzony przez uniwersytety w Hajfie i San Diego, skupił się na danych z Dor, około 21 kilometrów na południe od Hajfy.

„W epoce brązu Dor było miastem kananejskim, portowym, nawiązującym kontakty z Cyprem; w epoce żelaza było miastem fenickim, mającym związki z Cyprem i Egiptem” – powiedział Assaf Yasur-Landau. „W IX i VIII wieku było w rękach Izraelitów i handel się zmniejszył, ale później, kiedy tereny te podbili Asyryjczycy, zwrócili miasto Fenicjanom i wymiana handlowa znów rozkwitła. Od tego momentu widzimy wzrost potęgi morskiej Dor aż do okresu perskiego i hellenistycznego, kiedy to Dorosiągnęło swój szczyt, stając się świetnie prosperującym ośrodkiem z relacjami w całym basenie Morza Śródziemnego”.

W kontekście historii Lewantu okres perski odnosi się do czasu dominacji Imperium Perskiego, od połowy VI do drugiej połowy IV wieku p.n.e., kiedy to rozpoczął się okres hellenistyczny, trwający do przybycia Rzymian w I wieku p.n.e.

„W okresie rzymskim Dor było nadal ważne, aż do wybudowania Cezarei, która stała się głównym portem w tym rejonie” – zaznaczył Assaf Yasur-Landau.

Jak wyjaśniono w opublikowanym artykule, projekt dodał dziewięć nowych punktów danych względnego poziomu morza (RSL), do 13, które były wcześniej znane.

Assaf Yasur-Landau powiedział, że znaleźli podwodny mur i bramę z epoki brązu zbudowane na suchym lądzie, co wskazuje na niższy poziom morza w tym czasie.

„Potrzebowaliśmy danych z epoki żelaza i okresu hellenistycznego, aby wypełnić lukę między informacjami, które mieliśmy na temat epoki brązu i czasów rzymskich, by zrozumieć, jak szybko podnosiło się morze” – powiedział naukowiec.

Co więcej, historyczne i archeologiczne dowody opuszczonych lub podupadających miast przybrzeżnych wspierają teorię, że szybkie podnoszenie się poziomu wody spowodowało zalanie budynków i zmianę linii brzegowej.

„Widzieliśmy podobne dowody upadku w Akce i innych hellenistycznych miastach nadbrzeżnych i przypuszczamy, że ówcześni mieszkańcy, widząc całe budynki stopniowo przykrywane przez wodę, zauważyli gwałtowny wzrost poziomu morza, ale w wielu przypadkach nie zdołali skutecznie dostosować się do nowych warunków” – zauważył dr Gil Gambash, historyk z Uniwersytetu w Hajfie.

Zdaniem ekspertów, wzrost ten był szczególnie dramatyczny.

„Nie znamy takiego wzrostu w [zapisanej] historii. Jest to wzrost, który jest widoczny tylko wtedy, gdy mówimy o końcu epoki lodowcowej i wielkim topnieniu lodowców” – powiedział prof. Thomas Levy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego.

Prof. Levy powiedział, że w wyniku zmian klimatycznych poziom morza ma obecnie wzrosnąć w przybliżeniu o jeden metr do końca XXI wieku; podkreślił, że zjawisko, które odkryli, było jeszcze bardziej drastyczne.

Zdaniem Assafa Yasur-Landaua wzrost poziomu wody podobny do tego, którego doświadczył Izrael około 2000 lat temu, spowodowałby zniknięcie znacznej części linii brzegowej, a także powtarzające się powodzie w nadmorskich miastach Izraela, takich jak Tel Awiw.

Naukowcy nie wiedzą, co spowodowało wzrost poziomu morza około dwóch tysiącleci temu, ale mają nadzieję, że dowiedzą się tego dzięki dalszym badaniom. Potwierdzili oni również, że obecny poziom morza jest podobny do tego z czasów rzymskich.

„Przeszłość nie jest lustrzanym odbiciem przyszłości” – powiedział Assaf Yasur-Landau, zapytany, czy ich odkrycia mogą zaoferować wgląd w kwestię wzrostu poziomu morza w naszych czasach. „Powiedziałbym jednak, że poziom morza miał bardzo głęboki wpływ na istotną infrastrukturę w przeszłości i jest bardzo prawdopodobne, że szybki wzrost będzie miał bardzo poważny wpływ na znaczącą infrastrukturę w przyszłości, taką jak odwadnianie, porty i przybrzeżne warstwy wodonośne, i powinniśmy o tym pamiętać”.

Pozostałości bramy z epoki brązu – obecnie znajdują się pod wodą (źródło: The Jerusalem Post)

Fundament muru z epoki brązu – obecnie pod wodą (źródło: The Jerusalem Post)

Okolica Tel Dor (źródło: Israel's Good Name Blog)

---

Na podstawie: The Jerusalem Post - Israel sea level rose 2 m. in Hellenistic period, could explain decline