INSKRYPCJA W TUNELU HISKIASZA
Inskrypcja Siloam to hebrajski napis znaleziony w tunelu, który doprowadza wodę ze źródła Gichon do sadzawki Siloam, położonej w mieście Dawida we wschodniej Jerozolimie. W inskrypcji jest mowa o budowie tunelu, który na podstawie stylu pisma datowany jest na VIII wiek p.n.e. Jest to jedyny znany ówczesny napis ze starożytnego Izraela i Judy, który upamiętnia publiczne prace budowlane, mimo że takie napisy są powszechne w archeologii Egiptu i Mezopotamii.
Jest to jeden z najstarszych zachowanych zapisów tego rodzaju napisanych w języku hebrajskim przy użyciu alfabetu paleo-hebrajskiego, regionalnego wariantu alfabetu fenickiego. Napis znajduje się w Muzeum Archeologicznym w Stambule.
Odkrycie
Tunel Hiskiasza został odkryty w 1838 roku przez Edwarda Robinsona. Pomimo, że był intensywnie badany w XIX wieku przez Robinsona, Charlesa Wilsona i Charlesa Warrena, nikt nie odkrył inskrypcji, prawdopodobnie ze względu na nagromadzone warstwy minerałów, które sprawiły, że był ledwo zauważalny.
W 1880 roku 16-letni uczeń Conrada Schicka, szefa Londyńskiego Towarzystwa Krzewienia Chrześcijaństwa Wśród Żydów, znalazł napis podczas eksploracji tunelu. Został on wykuty w skale po wschodniej stronie, około 6 metrów od wejścia do tunelu od strony sadzawki Syloe. Schick opowiedział o tym w swojej pierwszej publikacji „Fenicka inskrypcja w sadzawce Syloe” [Phoenician Inscription in the Pool of Siloam]:
„... jeden z moich uczniów, schodząc po południowej stronie [akweduktu], potknął się o połamane kawałki skały i wpadł do wody. Gdy wynurzył się na powierzchnię, odkrył na kamiennej ścianie kilka znaków przypominających litery. Wyruszyłem z niezbędnymi rzeczami, aby zbadać jego odkrycie.”
Uczeń został zidentyfikowany jako Jacob Eliahu (później Spafford, po adopcji przez Horatio Spafforda). Po upływie siedemdziesięciu lat, w 1950 roku, przybrana siostra Eliahu, Bertha Spafford Vester, opisała historię odkrycia, które miało miejsce rok przed jej przybyciem do miasta:
„Jacob miał ponadprzeciętny intelekt i uzdolnienia do języków orientalnych. Mówił płynnie pięcioma, częściowo znał kilka innych. Interesował się archeologią, a rok przed naszym przyjazdem do Jerozolimy odkrył inskrypcję Siloam (...) Jego wyobraźnia rozpaliła się, gdy dowiedział się o podziemnym tunelu na Wzgórzu Ofel, który został wykopany przez króla Ezechiasza w celu doprowadzenia wody do zagrożonego miasta (...) Tunel miał być nawiedzany przez smoka lub dżina (...) Niemniej jednak Jacob postanowił zbadać tunel (...) Jacob, wyczuwając drogę, nagle uświadomił sobie, że ślady dłuta zmieniły się i teraz przechodzą od lewej do prawej Zdał sobie sprawę, że musi znajdować się dokładnie w miejscu, w którym pod miastem spotkali się królewscy robotnicy. Ostrożnie obmacał wszystkie ściany i był pewien, że jego palce wykryły inskrypcję wyrytą w kamieniu.”
Usunięcie
W lipcu 1890 r. pewien mieszkaniec Jerozolimy kazał usunąć napis ze ściany tunelu; podczas tej pracy napis pękł na sześć do siedmiu części, a kilka liter zostało uszkodzonych w punktach przełamania.
Rząd osmański w Jerozolimie nie zdał sobie sprawy z tego, co się wydarzyło aż do końca roku, kiedy został zaalarmowany przez dyrektora Muzeum Tureckiego w Stambule. Zgodnie z prawem osmańskim rząd był właścicielem wszystkich starożytnych zabytków znalezionych na terenie imperium, więc rozpoczął poszukiwania inskrypcji. W 1891 r. zarówno prawdziwą, jak i podrobioną kopię przekazano Ibrahimowi Hakki Pasza; umieszczono go w muzeum, gdzie był oglądany przez duże tłumy. Napis został następnie wysłany do Stambułu.
Zanim napis został usunięty, wykonano także kilka odlewów.
Replika inskrypcji w Tunelu Hiskiasza (źródło: Wikipedia, By Tamar Hayardeni תמר הירדני - My own work יצרתי בעצמי, CC BY 3.0)
Replika inskrypcji w Tunelu Hiskiasza (źródło: GenerationWord.com)
Oryginalna inskrypcja na wystawie w muzeum w Stambule (źródło: Wikipedia, By oncenawhile - Istanbul Archaeology Museums, CC0)
Mapka Tunelu Hiskiasza – liczbą 11 oznaczono pierwotną lokalizację inskrypcji, dziś znajdującej się w muzeum (źródło: GenerationWord.com)
Przebieg Tunelu Hiskiasza (źródło: BibleStudentArchives.com)
Odniesienia biblijne
Starożytne miasto Jeruzalem, leżące na górze, było naturalnie przygotowane do obrony z prawie wszystkich stron, ale główne źródło słodkiej wody – Gichon – znajdowało się na zboczu klifu z widokiem na dolinę Cedron. Biblia podaje, że król Ezechiasz, obawiając się oblężenia miasta przez Asyryjczyków, zablokował wodę ze źródła poza miastem i skierował ją kanałem do sadzawki Syloe.
2 Królewska 20:20: „Pozostałe zaś sprawy Hiskiasza i cała jego potęga, i to, że zbudował zbiornik na wodę i wodociąg i że doprowadził wodę do miasta, zapisane jest w Księdze Dziejów Królów Judzkich.”
2 Kronik 32:3–4: „Gdy zaś Hiskiasz widział, że Sancheryb nadciągnął z zamiarem zawojowania Jeruzalemu, postanowił wraz ze swoimi książętami i swoim rycerstwem zatkać źródła wód znajdujących się poza miastem i oni mu w tym pomogli. Zebrało się wtedy wielu ludzi i zatkali wszystkie źródła i zasypali potok płynący przez tę ziemię w tej myśli: Po co mają przyjść królowie asyryjscy i znaleźć wodę w obfitości?”
Tłumaczenie
Ponieważ napis był początkowo nieczytelny z powodu osadów, profesor Archibald Sayce jako pierwszy dokonał wstępnego odczytu, a później tekst został oczyszczony roztworem kwasu, dzięki czemu odczyt był bardziej czytelny. Napis zawiera 6 linijek, z których pierwsza jest uszkodzona. Słowa są oddzielone kropkami.
Oto co mówi napis:
Dokonane zostało] przebicie. I w następujący sposób dokonano przebicia: kiedy jeszcze [robotnicy uderzali] kilofami, kiedy jeden naprzeciw własnego kolegi (pracował) i kiedy jeszcze trzy łokcie pozostały do [przebicia], usłyszano głos jednego (robotnika), który wołał swojego kolegę, ponieważ była szczelina w skale z prawej strony na [lewą] stronę. I w dniu przebicia pracownicy pracowali – każdy jeden naprzeciw drugiego – kilof o kilof. I popłynęła woda od wyjścia w kierunku stawu w 1200 łokciach (długości) a sto łokci wynosiła wysokość skały ponad głowami robotników.
Napis mówi o budowie tunelu; według tekstu prace rozpoczęły się na obu końcach jednocześnie i trwały, aż kamieniarze spotkali się w środku. Jednak ta wyidealizowana relacja nie do końca odzwierciedla rzeczywistość tunelu; miejsce, w którym spotykają się dwa kierunki, jest połączeniem pod kątem prostym, a środki tuneli kopanych z dwóch stron nie pokrywają się.
Wysunięto teorię, że inżynierowie Ezechiasza polegali na dźwięku prowadzącym kopaczy tunelu, co jest poparte wyraźnym użyciem tej techniki, jak zanotowano w inskrypcji. Często ignorowane ostatnie zdanie tego napisu dostarcza dalszych dowodów: „Sto łokci wynosiła wysokość skały ponad głowami robotników”. Wskazuje to, że inżynierowie doskonale zdawali sobie sprawę z odległości do powierzchni nad tunelem w różnych punktach jego przebiegu.
Transkrypcja napisu (źródło: The Biblia Hebraica Blog)
Na podstawie: Wikipedia - Siloam inscription
- Tagi: Biblia, dolina Cedron, inskrypcja Siloam, Izrael, Jacob Eliahu, Jerozolima, król Ezechiasz, Londyńskie Towarzystwo Krzewienia Chrześcijaństwa Wśród Żydów, Miasto Dawida, Muzeum Archeologiczne w Stambule, Ofel, sadzawka Syloe, Sancheryb, tunel Hiskiasza, tunel na Wzgórzu Ofel, Wschodnia Jerozolima, źródło Gichon