Cechy prawdziwej i pozornej przyjaźni

Czasem ktoś, kto wydaje się być twoim przyjacielem i dobrze ci życzy, tak naprawdę działa na twoją niekorzyść. I odwrotnie, bywa, że prawdziwy przyjaciel na pozór wydaje się być nieżyczliwy, a w rzeczywistości pomaga ci kosztem własnego bezpieczeństwa. O takich dwóch przypadkach opowiada Biblia, a nawet ta sama księga.

Amnon, syn Dawida, myślał, że dobrego przyjaciela ma w swoim kuzynie Jonadabie, synu Szymejego (Szammy), brata Dawida. Jonadab znany był ze swojego sprytu i przebiegłości. Był też bardzo spostrzegawczy, a znając swojego kuzyna, szybko zauważył, że Amnon pochmurnieje z dnia na dzień coraz bardziej, że cierpi z jakiegoś powodu. Nietrudno było mu dostrzec tego przyczynę. Kobieta. Licząc na względy przyszłego następcy tronu postanowił, jako usłużny dworzanin, doradzić mu i w ten sposób zaskarbić sobie u niego wdzięczność. Dał mu więc szczegółowe wskazówki, jak ma postąpić, aby z piękną Tamar znaleźć się sam na sam. Z tekstu biblijnego nie wynika jasno, że doradzał mu użycie przemocy wobec przyrodniej siostry. Może myślał, że Amnon, symulując chorobę będzie zwyczajnie miał okazję do wyznania swoich uczuć i do osobistej rozmowy z królewną. Ponieważ jednak wychował się blisko syna Dawidowego, powinien wiedzieć jakie były jego obyczaje, przewidzieć jego zachowanie. Widać więc, że jego przyjacielskie rady nie były jednak ani mądre, ani pożyteczne dla Amnona.

Kolejny raz spotykamy Jonadaba w jeszcze smutniejszych okolicznościach. Minęły dwa lata. Oto na dwór królewski w popłochu wracają synowie Dawida, którzy uciekli z uczty Absaloma, urządzonej z okazji postrzyżyn owiec. Do króla docierają pierwsze, przesadzone wieści, że Absalom wybił wszystkich jego synów. Pogłoskę tę dementuje… Jonadab. Wyjawia on przy okazji przyczynę napaści na pierworodnego syna Dawida. Tłumaczy, że był to odwet za zhańbienie Tamar.

Lecz Jonadab, syn Szimei, brata Dawidowego, powiedział: Niech Pan mój nie mówi, że wszyscy młodzi synowie królewscy zostali zabici. Raczej zginął sam Amnon, do niego bowiem Absalom czuł nienawiść od czasu zgwałcenia przez niego jego siostry Tamar. Niech więc nie bierze sobie pan mój, król, tej pogłoski do serca, że zginęli wszyscy synowie królewscy. Zginął sam Amnon. (2 Sam. 13:32-33 BT)

Zastanówmy się przez chwilę nad rolą Jonadaba w tej historii. Uspokaja króla, ratuje go od rozpaczy, to dobrze. Ale jeśli był taki świadomy sytuacji i to już od samego początku, wiedział, że Absalom nosi pragnienie zemsty w sercu, to dlaczego nie zapobiegł śmierci swojego przyjaciela? Czy to jest przyjacielska postawa? Jego doradztwo przypomina raczej złe pomysły młodzieńców, którzy za kilkadziesiąt lat będą doradzali Roboamowi, i doprowadzą przez to do rozpadu królestwa. Takimi przyjaciółmi nie chcielibyśmy być dla nikogo.

Następnym przykładem przyjaciela, jest doradca króla Dawida Chuszaj Arkijczyk, który śledził wiernie losy swojego pana. Pewnego razu, gdy Dawid był w opłakanym stanie i szedł na górę Oliwną z nakrytą głową oraz boso – co wskazywało na jego wewnętrzną pokutę, Chuszaj wyszedł mu naprzeciw pełen przejęcia, smutku, przyodziany w rozdarte szaty, z posypaną popiołem głową (2 Sam. 15:30-37). Ciekawą rzeczą jest, że pojawił się on zaraz po tym, jak Dawid pomodlił się do Boga z prośbą o pomoc. Obydwaj mężowie byli przybici wiadomością, że doradca Dawida imieniem Achitofel, ten którego rady sięgają znakomitością do wyroków Bożych, przeszedł na stronę jego wroga, syna Absaloma.

Achitofel znający ważne tajemnice państwowe, sposoby działania i myślenia króla i obdarzony wyjątkową mądrością oraz polityczną przenikliwością był ogromnym zagrożeniem dla tronu Dawida. Mimo, iż Chuszaj poprzez chęć przebywania z królem w smutku i pocieszenia go, już okazał się przyjacielem w niedoli, Dawid odesłał go z powrotem, z prośbą, aby udał się do Absaloma i odtąd mu służył. Chuszaj bez dyskusji wykonał polecenie Dawida, gdyż zrozumiał, że jego pobyt przy nim mógłby mu tylko ciążyć, a będąc w pobliżu przeciwnika swego przyjaciela, może być na bieżąco z wrogimi poczynaniami.

Postanowił więc zbliżyć się do Absaloma i sławiąc jego imię, przekonać go, aby przyjął go jako swego sługę i doradcę po ojcu. Możemy się domyślać, że był to odważny krok ze strony Chuszaja. Zapewne narażał swoje życie, ponieważ trudno było przewidzieć reakcję zbuntowanego syna Dawida. Chuszaj okazał się być wiarygodnym i został przyjęty na pałac królewski. Stał się więc osobistym agentem Dawida w śledzeniu zamiarów Absaloma.

Gdy młody buntownik powziął zamiar napaści na swego ojca, zdecydował się zasięgnąć rady Achitofela, a po jej wysłuchaniu, także rady Chuszaja. Dorada tego drugiego była na korzyść Dawida, czego Absalom nie zauważył, ponieważ Chuszaj w swej mądrości i kreatywności, wpłynął na emocje młodego i porywczego człowieka. Znając osobę Absaloma i młodzieńcze popędliwości zaproponował mu bohaterski czyn na oczach wielu, przez który mógłby być przez większe grono wysławiony.

U Absaloma wzięły górę żądza i pragnienie sławy, a nie rozsądek, dzięki czemu jego ojciec został ocalony, a on sam poniósł klęskę, jednak nie z rąk Dawida, który by się nie ważył zrobić krzywdy własnemu potomkowi. Dokonał tego Joab.

Znalazłam też ciekawą myśl dotyczącą roli Chuszaja na dworze królewskim. W 1 Księdze Kronik w 23 rozdziale wyliczonych jest 18 urzędników Dawida, jest wspomniany między nimi Achitofel. Wymieniony został tam też tylko jeden przyjaciel, Chuszaj. Urzędnicy pokroju Achitofela zawiedli Dawida, ponieważ ich relacje z władcą nie opierały się na osobistych więziach, lecz na wynagrodzeniu za usługi, pomijając inne ukryte przyczyny niechęci Achitofela, których można się doczytać w Biblii.

Po analizie zachowań tych dwóch postaci, nasuwają się następujące wnioski:

Lekcja z ,,przyjaźni” Jonadaba z Amnonem

• Nie ten jest przyjacielem, który udziela nam rad, jakie chcielibyśmy usłyszeć, wskazówek, które przez chwilę są korzyścią i przyjemnością dla drugiej strony, jednak później okazują się być niekorzystne i niosą za sobą poważne konsekwencje.
• Radząc przyjacielowi, powinniśmy widzieć pełen obraz sprawy i jej wagę, przewidując kolejne wydarzenia zwrotne.
• Kiedy widzimy, że jakaś sprawa przybiera zły dla przyjaciela obrót, kiedy może on moralnie upaść, raczej odwódźmy go od upadku, zamiast go bezmyślnie lub interesownie zachęcać.
• Ale jeśli jest już po fakcie, bo i tak w życiu bywa, prawdziwy przyjaciel bierze na siebie część odpowiedzialności za popełniony błąd, i próbuje mu zadośćuczynić, a nie dystansuje się.
• Jonadab nie wyjaśnił królowi swojej roli w konflikcie Absaloma z Amnonem. Nie pokazał mu całego ciągu przyczyn i skutków, który on sam zapoczątkował. Udawał, że jest tylko neutralnym obserwatorem wydarzeń, wyciągającym błyskotliwe wnioski. To fałszywa postawa, niegodna przyjaciela.

Lekcja z przyjaźni Dawida z Chuszajem

• Prawdziwym przyjacielem okażemy się dla kogoś, kogo prośby są nam niewygodne i nieprzyjemne, a mimo to wykonamy je z wysiłkiem i z zaangażowaniem.
• „Prawdziwych przyjaciół poznaje się ….” – mądrość ludowa kłania się
• Gdy przyjaciel jest w opałach, smutku, pokucie, powinniśmy jako wierni towarzysze wykazać się odwagą i mądrością, czasem mniej emocjami, aby znaleźć odpowiednie rozwiązanie. Przyjście z pomocą dla przyjaciela, to nie zawsze musi być wierna i pełna współczucia obecność przy nim, to może być też chwilowa rozłąka i umiejętne działanie na jego korzyść. Czasem nawet trzeba trochę pointrygować dla swoich przyjaciół

Ciekawostki:

• Absalom był bardzo urodziwym młodzieńcem. Na jego ciele nie było żadnej skazy, a włosy ścinane corocznie ważyły około 2 kilogramów.
• Góra Oliwna już w czasach Dawida była miejscem modlitw. Na jej szczycie oddawano pokłon Bogu
• Grób Chuszaja znajduje się zgodnie z żydowską wielowiekową tradycją w górskim miasteczku Yirka, w zachodniej części Galilei (ok. 13 tys. ludzi)
• Miejsce pochodzenia Chuszaja to biblijne Archi, leżące na granicy ziem Beniamina i Efraima, wydawałoby się więc, że był to Izraelita. Jednak zapis z 1 Kron. 1:15 podaje, że Arkijczycy to byli potomkowie Kanaana, wnuka Noego, rdzenni mieszkańcy Ziemi Obiecanej.
• Historia zmagań Dawida z Absalomem pokazuje, że za Dawidem ujęli się szczególnie nie-Żydzi.