Warianty tekstowe Nowego Testamentu (1)

Autor tekstu - Beniamin Pogoda | Data publikacji - piątek, 09 czerwca 2017 | Obszar - na Północ

Warianty tekstowe Nowego Testamentu (1)
fot. Adam Hejduk

Dziś na warsztacie fragment z Ewangelii Św. Jana, r. 1:18. „Jednorodzony Syn” jak podaje Biblia Gdańska, czy też „Jednorodzony Bóg”, jak czytamy we współczesnych przekładach. 

W tekstach greckich – daleko posunięta rozbieżność. Dwa najstarsze pergaminowe kodeksy, tzw. uncjalne (nazwa od wielkich liter alfabetu greckiego, którymi je spisano), mianowicie: Kodeks Synajski oraz równie dawny Kodeks Watykański (oba z IV stulecia po Chrystusie) mają: „Jednorodzony Bóg”.

Taki sam zapis znajdziemy w dawniejszych jeszcze dwóch kodeksach papirusowych Bodmera, przechowywanych w Genewie: jeden z nich datowany jest na początek III stulecia, drugi zaś ma być jeszcze starszy – spisano go około 200 roku. Reskrypt (palimpsest)* EfremaKodeks Aleksandryjski (oba z V wieku) mają natomiast „Jednorodzony Syn”. Należy tu koniecznie zaznaczyć, że tekst biblijny w Reskrypcie Efrema miał początkowo też „Jednorodzony Bóg”, ale tekst pierwotny poprawiono, zastępując go słowami: „Jednorodzony Syn”. Jak wiadomo, Daniel Mikołajewski, tłumacz Biblii Gdańskiej (wyd. drukiem w 1632 r.) nie mógł korzystać ani z Kodeksu Watykańskiego (ukrytego w papieskiej bibliotece w Rzymie i praktycznie niedostępnego)**, ani Synajskiego, wtedy jeszcze nie odkrytego (odnalazł go Konstanty Tischendorf w klasztorze Św. Katarzyny na Synaju w 1859 roku) – dlatego dał w swym tłumaczeniu „Jednorodzony Syn”; chociaż, będąc kalwinistą, a więc wyznawcą Św. Trójcy, z pewnością zgodziłby się z przekładem: „Jednorodzony Bóg”.

Nastepnym razem – werset o podobnej treści: I Tym. 3:16

* sporządzony na pergaminie napis pozostawia trwały ślad – można go wprawdzie zatrzeć i zastąpić innym, ale stare litery dają się odczytać, stąd możliwe jest odtworzenie wersji pierwotnej i naniesionej na nim korekty. Rękopis w całości zatarty i zapisany innym tekstem, ponownie odtworzony, nazywa się palimpsestem. Takim właśnie palimpsestem jest reskrypt Efrema, po raz pierwszy odczytany w 1842 roku przez Tischendorfa.

** dostępu do Kodeksu Watykańskiego nie miał (chociaż wiedział o nim) m.in. Erazm z Rotterdamu; aż do XIX wieku tekst spoczywał w archiwach, niedostępny dla tłumaczy i biblistów, a sławnemu i wielce zasłużonemu Konstantemu Tischendorfowi (z wyznania był luteraninem) pozwolono w 1843 roku jedynie na 6(!) godzin lektury tekstu.

Kontynuacja - "Warianty tekstowe Nowego Testamentu (cz. 2)":
1 Tym. 3:16

Udostępnij...

O Autorze

Beniamin Pogoda