Błogosławiona zapałka

Błogosławiona zapałka, która się spala, by rozpalić płomień.
Błogosławiony płomień, który płonie w najskrytszych zakamarkach serca.
Błogosławione serce, które ma siłę przestać bić, gdy chodzi o godność.
Błogosławiona zapałka, która się spala, by rozpalić płomień.

Słowa te napisała Hannah Szenes (wym. Senesz), urodzona w Budapeszcie poetka żydowskiego pochodzenia, która tuż przed wojną wyemigrowała do Mandatu Brytyjskiego w Palestynie, gdzie dołączyła do paramilitarnej Hagany i została w Egipcie przeszkolona przez Anglików jako spadochroniarka, by powrócić na Węgry z misją dostarczania informacji wywiadowczych oraz pomagania w ratowaniu Żydów. Została schwytana przez węgierskich żandarmów współpracujących z nazistami, którzy przy użyciu okrutnych tortur próbowali zmusić ją do zdradzenia celu jej misji oraz kodu do znalezionego przy niej brytyjskiego nadajnika. Dowiedzieli się jedynie jej nazwiska. Dzięki temu poznaliśmy jej losy, które zostały odnotowane w aktach. Skazano ją na śmierć i rozstrzelano 7 listopada 1944 roku. Miała wtedy 23 lata.

Hannah napisała pieśń o błogosławionej zapałce (hebr. „Ashrei HaGafrur”) w maju 1944 roku w słoweńskiej Serdicy po zrzuceniu jej na terenie Jugosławii. Jej najsłynniejszym wierszem, do którego muzykę skomponował później David Zahavi, jest jednak pochodzący z 1942 „Spacer do Cezarei”, znany także jako pieśń pod hebrajskim tytułem „Eli, Eli”.

Ostatni jej wiersz znaleziono wśród osobistych rzeczy przekazanych matce z celi śmierci w Budapeszcie:

Raz, dwa, trzy...
Osiem stóp na długość,
Dwa kroki w poprzek, reszta to ciemność.
Życie wisi nade mną jak znak zapytania.
Raz, dwa, trzy...
Może za tydzień,
Może za miesiąc
Jeszcze tutaj będę,
Ale czuję, że śmierć jest blisko.
W przyszłym roku w lipcu
miałabym dwadzieścia trzy lata.
Zagrałam o najwyższą stawkę.
Kości zostały rzucone, przegrałam.

Sprawa ratowania Żydów w Europie przez dwudziestosześcioosobową garstkę młodzieży z Izraela była z góry skazana na przegraną. Hannah należała jednak do grona tych nielicznych bohaterów, którzy nie umieli pogodzić się z bezczynnym przyglądaniem się śmierci milionów bezbronnych rodaków. Znalazła się też niestety wśród siedmiorga z tej grupy, którym nie udało się wrócić do Izraela. Stanęła przed niemieckim plutonem egzekucyjnym bez opaski. Chciała patrzeć swoim mordercom prosto w oczy. Spłonęła jak błogosławiona zapałka, by do dzisiaj rozpalać płomień oddania w sercach wielu młodych Izraelczyków.

W następnym odcinku: Na białym obłoku – czyli Syn Człowieczy w koronie i z sierpem

Cykl: Spacery z Janem po wyspie Patmos - spis wszystkich odcinków