Nowe niebo i nowa ziemia

Potem zobaczyłem nowe niebo i nową ziemię. Pierwsze niebo bowiem i pierwsza ziemia przeminęły i nie było już morza – Obj. 21:1.

Olam ha-ba – czyli „przyszły świat” to jedno z ważnych pojęć wypracowanych przez judaizm i przejętych przez chrześcijaństwo. Bóg zobowiązuje człowieka do dobrego postępowania już teraz, ale jednocześnie obiecuje radykalną zmianę porządków na ziemi, tak by po koniecznym okresie edukacyjnego doświadczenia zło mogło zostać całkowicie wyeliminowane z ludzkich uczuć, myśli i działań. Tak jak obecny świat ma swoje symboliczne niebo i ziemię, tak i przyszły świat – olam ha-ba – potrzebuje nowego nieba i nowej ziemi.

Przymiotnik „nowy” występuje w Biblii w dwóch podstawowych znaczeniach. Coś może być nazwane nowym dlatego, że zastępuje stare, jak na przykład w nauczaniu Listu do Hebrajczyków o przymierzach (Hebr. 8:13) czy w Jezusowej przypowieści o winie i bukłakach (Łuk. 5:38). Z drugiej strony coś może być nowe dlatego, że niedawno powstało i nie było jeszcze używane. W takim prawdopodobnie znaczeniu biblijne psalmy zachęcają czasem do śpiewania „nowej pieśni” (Psalm 96:1, 98:1, 149:1; Izaj. 42:10). Jest ona nowa, gdyż została właśnie skomponowana i odbywa się jej prapremiera – wykonywana jest w związku z tym ze świeżą energią i pełnym entuzjazmem.

Hebrajski prorok Izajasz zapowiadał stworzenie przez Boga nowych niebios^* i nowej ziemi. I nie chodziło w tej poetyckiej przenośni o jakieś nowe byty kosmiczne czy eteryczne, skoro w ich opisach pojawiają się odniesienia od zjawisk znanych z naszego ziemskiego świata. Nowe niebo zostaje rozpostarte nad nową ziemią, której stolicą jest Jerozolima, ludzie mieszkają w domach, uprawiają winnice i mają dzieci. Jest to jednak świat całkowicie nowy, odmienny od poprzedniego, gdyż nie ma w nim smutku, płaczu, starości, choroby ani śmierci, nie ma również agresji, wyzysku czy bezowocnego wysiłku (Izaj. 65:17-25). Nowe niebiosa i nowa ziemia, w odróżnieniu od obecnych, będą też wieczne: To nowe niebo i ta nowa ziemia, które ja uczynię, będą trwać przede mną, mówi PAN (Izaj. 66:22); weselcie się i radujcie na wieki wieków z tego, co ja stworzę (Izaj. 65:18).

Powstanie takiego świata, z nowym niebem i nową ziemią, zapowiadał także apostoł Piotr: Zgodnie z jego [Bożą] obietnicą, oczekujemy nowych niebios i nowej ziemi, w których mieszka sprawiedliwość (2 Piotra 3:13). Ten nowy akt twórczy Bożej kreatywnej mocy najdokładniej jest jednak opisany w ostatniej wielkiej wizji Księgi Objawienia. Dawne niebo i stara ziemia uciekły wcześniej przed obliczem siedzącego na białym tronie (Obj. 20:11) lub – jak opisuje to apostoł Piotr – rozpuściły się jakby w wodzie i roztopiły jak w ogniu (2 Piotra 3:12). W ich miejsce tworzone zaś są przez Boga nowe niebiosa i nowa ziemia – nowa przestrzeń ideologiczna dobrego, sprawiedliwego świata oraz dobra struktura organizacyjna, która zadba o to, by zasady dobra i sprawiedliwości były skutecznie wprowadzane w życie i praktykowane.

W tym nowym świecie nie ma morza. To zaskakujące stwierdzenie raz jeszcze dowodzi, że opis nie odnosi się do realnych elementów kosmosu, ale posługując się ich nazwami, opisuje porządek przyszłego wiecznego świata, w którym zamieszka tak oczekiwana przez ludzi sprawiedliwość. Mieszkańcy nowej ziemi będą stąpać po stałym lądzie, a żadne brzegi nieprzebytych mórz nie będą ograniczać ich możliwości czynienia dobra.

Nowe niebiosa i nowa ziemia nie są przetworzeniem i kontynuacją swych poprzedników. To, co stare, ginie, a nowe powstaje od początku. Przyszły świat – olam ha-ba jest nowy w obu znaczeniach tego przymiotnika. Z jednej strony zastępuje stary, ale jednocześnie jest nowym aktem twórczym Boga, czyli powstaje z niczego, by istnieć wiecznie i zapewniać sprawiedliwość wszystkim swoim obywatelom. Nic dziwnego, że z takiego świata nie będzie ani na chwilę znikała radość: I będę się radować z powodu Jerozolimy i weselić z powodu mojego ludu (Izaj. 65:19).

Najważniejsze pojęcia i zagadnienia

1. Przyszły świat – hebr. olam ha-ba – to kluczowe pojęcie myślenia mesjańskiego, związane z oczekiwaniem ogólnej radykalnej zmiany na lepsze.
2. Przymiotnik „nowy” w odniesieniu do nieba i ziemi oznacza, że przyszły świat będzie świeżym dziełem kreatywnej mocy Bożej, a jednocześnie zastąpi to, co było stare i bezużyteczne.
3. Nowe niebiosa i nowa ziemia nie są bytem eterycznym, istniejącym w zaświatach, ale realnym nowym, dobrym i błogosławionym porządkiem życia na znanej nam ziemi.

W następnym odcinku: Nowa Jerozolima – czyli oblubienica przystrojona dla męża

Cykl: Spacery z Janem po wyspie Patmos - spis wszystkich odcinków