Wysuszenie Eufratu

A szósty wylał swoją czaszę na wielką rzekę Eufrat i wyschła jej woda, aby została przygotowana droga dla królów od wschodu słońca – Obj. 16:12.

Eufrat, rzeka o długości 2736 km, wypływająca z gór Taurus we wschodniej Turcji, przepływająca przez Syrię oraz Irak i wpadająca do Zatoki Perskiej. Według przekazu biblijnego, jedna z czterech rzek wypływających z raju. Rozwinęły się wokół niej najstarsze cywilizacje świata. Najsłynniejszym miastem nad Eufratem był historyczny Babilon.

Wedle tradycyjnej opowieści, znanej zapewne autorowi Objawienia, Babilon został zdobyty dzięki skierowaniu nurtu Eufratu do wykopanych rowów i osuszeniu koryta rzeki przepływającej przez miasto. Persowie pod wodzą Cyrusa przedostali się pod murami, idąc suchym łożyskiem Eufratu, podczas gdy Babilończycy świętowali – pewni swego bezpieczeństwa. Oto, co na ten temat pisze grecki historyk Ksenofont z Aten (ok. 430-350 p.n.e.) w dziele „Wychowanie Cyrusa” (Cyropaedia, 7:1):

„Wreszcie rowy zostały ukończone. Potem, gdy Cyrus usłyszał, że w Babilonie obchodzono pewne święto, podczas którego cały Babilon zwykł pić i biesiadować przez całą noc, wziął dużą liczbę ludzi natychmiast po zapadnięciu zmroku i otworzył zapory okopów nad rzeką. Gdy tylko to zrobiono, woda spływała w nocy do rowów, a koryto rzeki, gdzie wcześniej przepływała przez miasto, stanęło dla jego ludzi otworem.”

Czy ta właśnie historia stanowiła kanwę wizji wylania szóstej czaszy Bożego gniewu na rzekę Eufrat, nie wiadomo, ale podobnie jak podczas podboju Babilonu, tak i w tym przypadku wyschnięcie rzeki otwiera drogę dla królów ze Wschodu. Jakie są ich zamierzenia, nie jest napisane. Dopiero później królowie całej ziemi zwoływani są na bitwę wielkiego dnia Boga Wszechmogącego (Obj. 16:14). Czy są wśród nich królowie ze Wschodu, którzy skorzystali z możliwości przekroczenia wyschłego koryta Eufratu?

Między sceną trąbienia siedmiu aniołów a wizją wylania siedmiu czasz gniewu Bożego występuje pewne podobieństwo. W przypadku czterech czasz, środowiska ziemi, wód, ciał niebieskich i powietrza zostały w całości ogarnięte plagami, podczas gdy wcześniejsze trąbienia zwiastowały klęskę dla jednej trzeciej danego obszaru. Po zabrzmieniu szóstego trąbienia uwolnieni zostają czterej aniołowie znad rzeki Eufrat, by rozpętać straszliwą wojnę prowadzącą do zagłady jednej trzeciej ludzkości. Choć brzmi to wystarczająco strasznie, to zgodnie z zauważoną zasadą wysuszenie Eufratu i otwarcie drogi dla królów ze Wschodu powinno oznaczać coś proporcjonalnie jeszcze bardziej przerażającego – wojnę obejmującą cały świat. I tak rzeczywiście się dzieje, choć ta przełomowa batalia opisana jest dopiero po wizji upadku symbolicznego miasta prefigurowanego przez Babilon.

Z drugiej strony, jeśli prawdą byłoby, że opis szóstej czaszy gniewu nawiązuje do historycznych zdarzeń towarzyszących zdobyciu Babilonu przez Cyrusa, to ten akurat król ze Wschodu był mścicielem dla krzywdzicieli i wybawcą dla zniewolonych, nazwanym nawet w Księdze Izajasza pomazańcem, czyli mesjaszem (Izaj. 45:1). Czy oznacza to, że królowie ze Wschodu, dla których otwiera się droga przez wysuszony szóstą plagą Eufrat, to jacyś Boży wybrańcy, których zadaniem jest zniszczenie nowego Babilonu? Być może również czterej aniołowie związani nad Eufratem, by wcześniej nie krzywdzili ludzi, o określonym czasie wywołują wojnę jako Boży mściciele.

Cyrus nie był oczywiście mesjaszem w takim znaczeniu, w jakim tytuł ten przypisany został Jezusowi. Był pomazańcem do wykonania określonego zadania. Podbił Babilon i zwrócił wolność wygnańcom izraelskim, pozwalając im odbudować świątynię na Syjonie. To wielka zasługa dla zniewolonych ludzi. Docenia to również Bóg. Być może podobną rolę odegrają nowi królowie ze Wschodu, przybywający po dnie wyschłej rzeki, która stanowi źródło bogactwa i bezpieczeństwa nowego Babilonu. Czym jest współczesny Eufrat i na czym polega jego wysuszenie?

W kolejnych wizjach, gdzie opisany został Babilon i jego upadek, określone zostało także znaczenie wód, nad którymi rozbudowało się to miasto: Wody, które widziałeś, nad którymi rozsiadła się wszetecznica [wielki Babilon, w. 5], to ludy i tłumy, i narody, i języki (Obj. 17:15). Wiadomo, że Babilon wyrósł nad Eufratem i nie było innych wód w jego okolicach. Można się więc domyślać, że jest to jednocześnie definicja Eufratu – rzeki, której wysuszenie otwiera drogę dla Bożych mścicieli.

Przyczyny wyschnięcia rzeki mogą być różne: zmniejszenie opadów w danym regionie, topnienie lodowców lub zmiana koryta rzeki. W historii wiele miast upadło i pozostały po nich tylko ruiny dlatego, że płynąca przez nie rzeka zmieniła swój bieg, pozbawiając mieszkańców wody i dochodów z handlu. Babilon jest jednym z nich. Nie zniszczył miasta Cyrus ani kolejni najeźdźcy. Jeszcze Aleksander Macedoński w IV w. p.n.e. podziwiał jego skarby. Babilon upadł, bo Eufrat zmienił swój bieg i miasto zostało pozbawione dostępu do rzeki.

Jeśli wody Eufratu to ludy, tłumy, narody i języki (zob. odc. 109), to wysuszenie wód – w znaczeniu zmiany koryta rzeki – oznacza, że popularność ludzi odwróci się od nowego „wielkiego Babilonu”. Z historii wynika, że niewielka mniejszość jest w stanie przy pomocy strachu i przewagi gospodarczej zdominować na krótko całe społeczeństwo. Jednak dla przetrwania jakiejś władzy, systemu politycznego czy szerzej kultury i cywilizacji, bo tym jest miasto w Księdze Objawienia, przynajmniej przez kilka pokoleń konieczne jest pozyskanie przychylności umiarkowanie nastawionej większości ludzi. Jeśli dostrzegają oni w systemie jakieś wartości lub korzyści dla siebie, będą go wspierać lub zachowają się biernie i nie będą mu się sprzeciwiać.

Różne okoliczności sprawiają jednak, że łaska ludu, która – podobnie jak pańska – na pstrym koniu jeździ, odwraca się od władców i systemów sprawowania władzy. Rzeka tłumów zaczyna płynąć innym korytem i pozostawia miasta bez dochodów, przyprawiając je o powolną śmierć. Słabe miasta narażone są także na ataki silniejszych rywali, którzy widząc skarby do zrabowania albo też kierując się zwykłą żądzą zemsty, przyspieszą ich upadek. Taki los ma spotkać również „wielki Babilon”. Dziesięciu ostatnich królów bestii wychodzącej z otchłani (Obj. 17:16) dokona ostatecznej zagłady tego miasta. Będzie to tematem kolejnej wizji. Jednak decydującą przyczyną upadku jest słabość wywołana odpływem wód ludzkiej popularności.

Przykry to los różnych ludzkich systemów sprawowania władzy, ale także popularnych kultur i cywilizacji. Podróżując po krajach basenu Morza Śródziemnego, można bez końca podziwiać ruiny miast, świątyń, pałaców, które niegdyś tętniły życiem, a dzisiaj stały się stertą kamieni. Dobrze, że w naszych czasach turyści chętnie opłacają archeologów, by poustawiali te kamienie znów jeden na drugim. W ten sposób miejsca te uzyskują drugie życie, mogąc stać się przedmiotem podziwu wobec kunsztu dawnych architektów, rzeźbiarzy, malarzy, rzemieślników. Są jednak kultury śmierci, które pozostawiają po sobie tylko mogiły i pomniki ludzkiego cierpienia. Też je wspominamy, ale dym ich męki wznosi się na wieki wieków (Obj. 14:11). Tak będzie prawdopodobnie wspominana aktualna cywilizacja, zbudowana nad wodami współczesnego duchowego Eufratu. Oby nikt z wierzących nie płynął jego nurtem.

Najważniejsze pojęcia i zagadnienia

1. Między trąbieniem siedmiu aniołów a wylewaniem siedmiu czasz gniewu występuje pewna równoległość – te same środowiska, które dotykane są w jednej trzeciej zjawiskami towarzyszącymi trąbieniom, ulegają całościowej klęsce w czasie wylewania czasz.
2. Szóste trąbienie ogłasza uwolnienie czterech aniołów nad Eufratem, zaś szósta plaga wysusza tę rzekę, otwierając drogę dla mścicieli ze Wschodu, podobnie jak było to w przypadku Cyrusa, który ze swym wojskiem wkroczył do historycznego Babilonu osuszonym korytem rzeki.
3. Wody Eufratu to popularność społeczna, która buduje współczesny Babilon; odwrócenie biegu tej „rzeki” będzie istotną przyczyną jego słabości i upadku.

W następnym odcinku: Trzy żaby – czyli duchy gromadzące królów na bitwę Bożego dnia

Cykl: Spacery z Janem po wyspie Patmos - spis wszystkich odcinków